Oostelijke lidstaten van de Europese Unie kunnen onder bepaalde voorwaarden tijdelijk het recht op asiel beperken wanneer Rusland en Wit-Rusland migranten inzetten als wapen. Dat heeft de Europese Commissie ‘verduidelijkt’.
‘Deze situatie is zo uitzonderlijk dat lidstaten de uitoefening van het recht op asiel tijdelijk kunnen beperken, maar onder strikte voorwaarden en binnen wettelijke grenzen. Het moet uitzonderlijk, tijdelijk, proportioneel en voor duidelijk omschreven zaken zijn’, zo lichtte vicevoorzitter Henna Virkkunen woensdag een mededeling over de situatie aan de oostelijke grenzen toe. Aan lidstaten die beperkingen op het asielrecht overwegen, wordt wel gevraagd om de Commissie op de hoogte te houden en inlichtingen over de situatie aan de grens op Europees niveau te delen. ‘We moeten samen optreden. Een aanval tegen één lidstaat is een aanval tegen de hele EU’, onderstreepte Virkkunen.
De Finse beklemtoonde dat de dreiging aan de oostelijke buitengrenzen een nieuw niveau bereikt, dat uitzonderlijke maatregelen rechtvaardigt. ‘We weten dat Rusland en Wit-Rusland deze migratie organiseren om onze samenlevingen te destabiliseren. Dat kunnen we niet aanvaarden. We steunen de lidstaten die onze grenzen verdedigen.’
Irreguliere grensoverschrijdingen
Rusland en Wit-Rusland worden er al jaren van beticht dat ze migranten naar de grens brengen om de EU te destabiliseren. Dit jaar steeg het aantal irreguliere grensoverschrijdingen tussen Wit-Rusland en de EU met 66 procent in vergelijking met vorig jaar. Meer dan 90 procent van deze migranten heeft een Russisch studenten- of toeristenvisum op zak. ‘We weten dat de Russische en Wit-Russische autoriteiten deze migranten uitrusten met hulpmiddelen en geweld gebruiken tegen grensbewakers. Ze zetten ze echt in als wapens’, aldus Virkunnen, die als vicevoorzitter onder meer bevoegd is voor democratie en veiligheid binnen de nieuwe Commissie van Ursula von der Leyen.
Vooral Polen staat onder druk. Daarom wil premier Donald Tusk tijdelijk het recht op asiel deels kunnen opschorten. In oktober kreeg hij daarvoor al rugdekking van de regeringsleiders van de andere lidstaten op een top in Brussel. ‘Rusland en Wit-Rusland kunnen niet worden toegestaan dat ze onze waarden misbruiken, inclusief het recht op asiel, en onze democratieën ondermijnen’, luidde het in de conclusies. ‘Uitzonderlijke situaties vereisen gepaste maatregelen.’
De Commissie maakt ook extra fondsen vrij voor de bewaking van de oostelijke buitengrenzen. Polen, Finland, Noorwegen en de Baltische staten ontvangen samen in totaal 170 miljoen euro voor onder meer de upgrade van elektronische bewakingsapparatuur, de uitrol van mobiele opsporingsapparatuur en het afweren van intrusies van drones. Daarvan is 52 miljoen euro bestemd voor Polen.
