Na de lintjesrel met asielminister Marjolein Faber: Nederlands kabinet strompelt voorlopig verder

Het brokkenparcours van asiel- en migratieminister Marjolein Faber (PVV) leidt tot groeiende ergernis binnen de Nederlandse regering. Dreigt het kabinet-Schoof na minder dan een jaar te kapseizen?

De onuitgegeven Nederlandse coalitie, die in juli 2024 aantrad, piept en kraakt in haar voegen. Het verbond tussen de extreemrechtse PVV, de liberaal-conservatieve PVV en de christendemocratische partijen NSC en BBB is wankel. Er heerst wantrouwen tussen partijleiders en regeringsleden. Dick Schoof, de voormalige topambtenaar die als ‘premier van buiten’ de regering probeert te leiden, moet voortdurend brandjes blussen.

De laatste controverse gaat over asiel- en migratieminister Marjolein Faber (PVV). Zij weigerde deze week haar goedkeuring te verlenen aan een koninklijke onderscheiding voor vijf vrijwilligers die met vluchtelingen werken. Faber, die ‘het strengste asielregime ooit’ wil voeren, vond dat zo’n onderscheiding ingaat tegen haar ambities. Die lintjes, zo stelde Faber gisteren in de Tweede Kamer, zouden het voor asielzoekers aantrekkelijker maken om naar Nederland te komen.

De oppositiepartijen zijn genadeloos voor Fabers optreden. Frans Timmermans, fractieleider voor GroenLinks-PvdA, noemde haar ‘een minister wier onkunde alleen maar wordt overtroffen door haar onfatsoen’. Ook CDA-kopstuk Henri Bontenbal, die het kabinet gedoogsteun gaf om de onderwijshervorming erdoor te krijgen, stelde dat Faber door ‘rancune en wraak’ wordt gedreven.

Premier Schoof moest opnieuw een retorische kunstgreep uithalen om de boel bij elkaar te houden. Hij benadrukte gisteren dat Faber ‘geen besluit had genomen’ en de voordracht ook door een andere minister ondertekend kon worden. Schoof stelde dat Faber de eenheid van het kabinet niet had gebroken en dat ze de beslissing steunt, maar de voordracht wel niet zelf wil ondertekenen.

Wie is Dick Schoof, de man die het Nederlandse kibbelkabinet moet leiden?

Brokkenparcours

Achter het functioneren van Faber worden al langer vraagtekens gezet. In december publiceerde NRC een vernietigend portret over een minister die nauwelijks tot niet met haar ambtenaren praat en adviezen negeert. Faber weigert ook met parlementsleden te spreken en steun voor haar plannen te vergaren.

Beleidsmatig krijgt Faber vrijwel niets voor elkaar. Het PVV-plan om een asielcrisis uit te roepen, valt in duigen. In februari oordeelde de Nederlandse Raad van State dat Fabers asielplannen ‘onzorgvuldig voorbereid’ en ‘onvoldoende onderbouwd’ zijn. Het plan om de spreidingswet in te trekken – die een billijke verdeling van asielzoekers over heel Nederland regelt – heeft Faber nog steeds niet klaar. Zelf beweert ze dat premier Schoof haar plannen tegenwerkt.

Haar ideeën zijn op zijn zachtst gezegd onorthodox. Zo stelt ze voor om bij asielcentra borden te plaatsen waarop de boodschap ‘hier wordt gewerkt aan uw terugkeer’ staat te lezen. Ze kwam ook met het idee om een video te lanceren waarin ze op een kaart van Syrië aangeeft welke gebieden veilig zijn. Op die manier hoopt ze Syriërs aan te moedigen om naar hun land van herkomst terug te keren.

Teambuilding

Het is niet het enige dossier waarover in de regering-Schoof onenigheid bestaat. Zo zegde premier Schoof na een een-tweetje met ministerie van Financiën Eelco Heinen (VVD) 3,5 miljard euro extra steun aan Oekraïne toe, zonder coalitiegenoten BBB en PVV op voorhand in te lichten. Landbouwminister Femke Wiersma (BBB) wordt er door collega’s van beschuldigd stikstofmaatregelen achter te houden.

Aan de inspanningen van de Nederlandse premier Schoof zal het niet liggen. Volgens het gerenommeerde NOS-programma Nieuwsuur probeert de premier de sfeer erin te houden met allerlei vormen van teambuilding. Zo liet hij de partners van de regeringsleden ‘een kookworkshop’ volgen en ‘een memoryspel’ spelen ‘waarbij plaatjes van bewindspersonen met die van partners gematcht moeten worden’.

Schoof zelf lijkt het beeld dat zijn kabinet niet bepaald uit de verf komt niet tegen te spreken. Tijdens het debat gisteren noemde hij zijn werk als minister-president een ‘bumpy ride’, een hobbelige rit. Het is geen kenschets waaruit een al te groot vertrouwen in de toekomst spreekt.

Steun Wilders

Ondanks de groeiende frustratie lijkt de regering-Schoof voorlopig toch verder te zullen krasselen. Voor het NSC van Pieter Omtzigt dreigt de totale hecatombe. Behaalde zijn partij in 2023 nog 20 zetels, dan zou het NSC volgens de laatste peilingen maximaal vijf zetels behalen. Ook de BoerBurgerBeweging van Caroline van der Plas dreigt fors te verliezen. De VVD staat in de peilingen dan weer op zetelwinst, en kan zijn invloed op het kabinet zo vergroten. Bij een eventuele coalitiewissel zou VVD over links moeten gaan, waarvoor weinig animo bestaat.

PVV-leider Geert Wilders lijkt het kabinetsavontuur vooralsnog niet op te geven. Ook gisteren ging hij pal achter zijn migratieminister staan. Ondanks Fabers brokkenparcours toont Wilders zich steevast enthousiast over haar beleidsplannen. ‘Als iemand in dit land een lintje verdient, is zij het’, benadrukte Wilders gisteren in de Tweede Kamer.