Zakenkabinet of toch een minderheidsregering? Nederlandse formatie kan nog vele kanten uit

Pieter Omtzigt, de leider van Nieuw Sociaal Contract (NSC), heeft woensdag in de Tweede Kamer bevestigd dat een minderheidskabinet met PVV, VVD en BBB, met gedoogsteun van NSC, voor hem ‘de meest logische optie’ is in de Nederlandse formatie.

Pas als blijkt dat dit niet mogelijk is, moet wat Omtzigt betreft worden onderzocht of een extraparlementair kabinet of zakenkabinet mogelijk is.

Eerder had de VVD al snel na de verkiezingen aangegeven enkel met gedoogsteun mee te regeren, maar Yeşilgöz – de opvolger van aftredend premier Mark Rutte – komt hier nu op terug. Probleem was namelijk dat ook NSC-leider Pieter Omtzigt alleen wilde gedogen.

De opmerking van informateur Ronald Plasterk dat niet elke partij alleen maar kan gedogen ‘verandert de zaak’, stelt ze in het debat over zijn verslag. ‘Ik heb nu te maken met een situatie waarin een politieke impasse is ontstaan. Om hieruit te komen doe ik een stap naar voren en vraag de heer Omtzigt om hetzelfde te doen’, aldus Yeşilgöz.

Pieter Omtzigt van NSC stapte afgelopen week uit het Nederlandse formatie-overleg. Ze staat er wel voor open om mee te doen, bij voorkeur met een extraparlementair kabinet. Hoe dat kabinet er exact moet uitzien, is voorlopig niet duidelijk, maar volgens Yeşilgöz is het wel ‘de meest logische volgende stap’. Ze riep Omtzigt ook op om volwaardig mee te doen en zijn gedoogeis te laten vallen.

Maar de NSC-leider legt nu de focus opnieuw op het minderheidskabinet – met gedoogsteun – en niet op het extraparlementaire kabinet dat Yeşilgöz eerder naar voren schoof.

Aanvallen op Omtzigt

Sinds december heeft NSC onder leiding van verkenner Ronald Plasterk gesproken met PVV, VVD en BBB over de mogelijkheid om een meerderheidskabinet te vormen. Op 10 januari liet Omtzigt laten weten dat dit geen optie is voor zijn partij. Maar door het verkiezingsprogramma en eerdere uitspraken van de PVV gelooft de NSC-leider niet in een directe samenwerking met de partij. ‘Onze fractie vindt de rechtstatelijke afstand tot de PVV te groot’, aldus Omtzigt woensdag.

Omtzigt gaf later als aanvulling dat NSC wel open staat voor steun aan ‘een breder extraparlementair kabinet’, zo schrijft De Volkskrant. Als alleen PVV, VVD en BBB aan zo’n kabinet deelnemen, zal NSC geen ministers leveren of meepraten over een hoofdlijnenakkoord en financiële afspraken. Als er meer partijen toetreden wellicht wel.

In het debat over de Nederlandse formatie hebben meerdere partijen Omtzigt aangevallen op zijn keuze om ondanks zijn weerstand toch verder te gaan met de gesprekken met PVV, VVD en BBB. Zo zei Henri Bontenbal van het CDA bijvoorbeeld: ‘Gedogen is mogelijk maken, dus gedogen is een kabinet met de PVV mogelijk maken’.