PVV, VVD, NSC en BBB stellen coalitieakkoord voor: 130 per uur op snelwegen en besparingen bij openbare omroep

De vier Nederlandse partijen PVV, VVD, NSC en BBB hebben donderdagochtend hun coalitieakkoord voorgesteld. Na een lange formatieperiode hopen de vier met het akkoord – getiteld ‘Hoop, lef en trots’ – een “stabiel Nederland” te leiden. Het akkoord legt onder meer de nadruk op een streng asielbeleid, veiligheid, bestaanszekerheid en landbouw, de speerpunten van de partijen.

“We schrijven geschiedenis vandaag”, zo zei Geert Wilders, leider van het extreemrechtse PVV en grote verkiezingsoverwinnaar. “Met elkaar als vier partijen. Maar ook de PVV, mijn eigen partij, komt in het kabinet, in het centrum van de macht. We worden van grootste oppositiepartij de grootste regeringspartij. De zon gaat weer schijnen in Nederland.”

Na Wilders nam VVD-kopvrouw Dilan Yesilgöz het woord. Zij benadrukte het hobbelige parcours tijdens de formatieperiode, “maar toch staan we hier”, aldus de liberale politica. “We hebben vele verschillen kunnen overbruggen.” Veiligheid is het VVD-accent in dit akkoord, maar ook een stabiel bestuur en “een fijn en betaalbaar leven voor iedereen die werkt en heeft gewerkt”, aldus Yesilgöz.

NSC-leider Pieter Omtzigt schoof zijn gekende paradepaardjes naar voren: bestaanszekerheid en goed bestuur. De voormalige CDA-politicus verwees in zijn toespraak naar de toeslagenaffaire, waardoor vele gezinnen in Nederland “het extra moeilijk hebben”. Verder beloofde hij onder andere het woningtekort aan te pakken en maatregelen te nemen tegen zogenaamde flexcontracten. Binnen het luik goed bestuur valt de hervorming van het kiesstelsel en de oprichting van een grondwettelijk hof.

Caroline Van der Plas van BBB toonde zich ten slotte trots op het het akkoord. “We zijn vier verschillende partijen en toch hebben we elkaar gevonden. We hebben dat fundament de afgelopen maanden kunnen leggen.” Haar BoerBurgerBeweging heeft niet enkel ingezet op landbouw, klinkt het, maar ook op de ouderenzorg. Een andere verdienste van de BBB is de rode diesel, die opnieuw wordt ingevoerd voor “hardwerkende boeren en loonwerkers”, aldus Van der Plas.

Donderdagochtend in de vroege uurtjes presenteerden de vier formerende partijen het coalitieakkoord aan Martin Bosma, voorzitter van de Tweede Kamer.

Over de vraag wie premier moet worden, gaan de partijen het later nog eens hebben, zei Wilders dinsdagavond.

De onderhandelende partijen hebben vorige week maandag de eindsprint ingezet in de formatie. Met uitzondering van donderdag (Hemelvaart) en zondag hebben ze sindsdien lange dagen onderhandeld, de laatste dagen tot in de late avond of nacht.

Inhoudelijke passages

De komende Nederlandse regering wil besparen op de openbare omroep en wil een snelheid tot 130 kilometer per uur toelaten op de snelwegen. Er wordt sterk ingegrepen op het vlak van migratie en voorts wordt onderzocht of de ambassade in Israël naar Jeruzalem kan verhuizen. Dat blijkt uit de passages van het zogenoemde onderhandelaarsakkoord die gelekt zijn in de Nederlandse media.

Bijna zes maanden na de verkiezingen hebben de onderhandelaars van de Nederlandse partijen BBB, PVV, VVD en NSC een akkoord bereikt over een nieuwe, rechtse regering. De vier fracties hebben woensdagavond ook ingestemd met het akkoord.  Volgens de Nederlandse media zijn de onderhandelaars van de vier partijen onder meer overeengekomen dat er overdag weer 130 kilometer per uur mag worden gereden op de snelweg. Die maximumsnelheid werd enkele jaren geleden nog verlaagd om de uitstoot van stikstof omlaag te brengen.

In het akkoord zijn ook besparingen bij de publieke omroep opgenomen. De NPO zou 100 miljoen euro moeten inleveren.  Ook is overeengekomen dat de ‘spreidingswet’, die afspraken over de opvang van asielzoekers bevat, niet zal worden uitgevoerd.

De vier meerderheidspartijen willen ook een tijdelijke Asielcrisiswet invoeren. De asielvergunning voor onbepaalde tijd wordt afgeschaft en de vergunning voor tijdelijk verblijf wordt aangepast. Automatische gezinshereniging wordt eveneens geschrapt en het aantal mensen dat via gezinshereniging mag nareizen wordt “fors beperkt”. Een andere opvallend voorstel, zeker in de huidige internationale context: Nederland wil zijn ambassade in Israël van Tel Aviv naar Jeruzalem verplaatsen.

Er “wordt onderzocht wanneer verplaatsing van de ambassade naar Jeruzalem op een daartoe geschikt moment kan plaatsvinden”, schrijven de vier partijen. 

Het akkoord op hoofdlijnen voorziet ook maatregelen om de woningnood aan te pakken. De bouw van nieuwe woningen moet worden versneld door meer grond beschikbaar te stellen. Er worden nieuwe gebieden aangewezen waar grootschalige woningbouw kan plaatsvinden. En als er sprake is van concurrentie om grond, dan gaat woningbouw boven windmolens, zo vermeld de tekst.

De coalitie in wording wil zich in haar klimaatbeleid houden aan de bestaande afspraken, maar vindt het niet nodig om in Europa voorop te lopen. Het plan om grote vervuilende bedrijven vanaf 2028 meer te laten betalen voor hun CO2-uitstoot wordt bijvoorbeeld ingetrokken.

Ook op het vlak van stikstofbeleid kiezen PVV, VVD, NSC en BBB voor een minder vergaande aanpak dan de ontslagnemende regering. Een gedwongen krimp van de veestapel is niet aan de orde en ook gedwongen onteigening van boeren niet.

Tot slot wordt het eigen risico van de zorgverzekering meer dan gehalveerd, van de huidige 385 euro naar 165 euro per jaar. Die sociale maatregel gaat wel pas in vanaf 2027. De formerende partijen hebben in hun hoofdlijnenakkoord afgesproken om uiteindelijk 14,7 miljard euro per jaar te bezuinigen. Daar staat ook 14,7 miljard euro aan extra uitgaven tegenover. Dat gaat samen met lastenverzwaringen van 4,6 miljard euro.  De presentatie van het definitieve coalitieakkoord zal donderdagmorgen plaatsvinden.

Reactie oppositie: ‘Luchtkastelen op drijfzand’

De Nederlandse oppositie maakt zich zorgen over het aangekondigde nieuwe coalitieakkoord tussen verkiezingsoverwinnaars PVV, VVD, NSC en BBB. “Nou, ik ben er niet blij van, moet ik eerlijk zeggen. Voor het eerst in de Nederlandse parlementaire geschiedenis komt radicaal-rechts in het centrum van de macht te staan”, reageert GroenLinks-PvdA-fractievoorzitter Frans Timmermans. “We krijgen dus echt een PVV-kabinet. Dat is historisch en dat bedoel ik niet in een positieve zin.”

Timmermans zei dat een rechts kabinet de verdeeldheid in Nederland “alleen maar zal aanjagen”. “Daar waar dat gebeurd is in andere landen, loopt dat niet goed af”, waarschuwde hij in de Tweede Kamer.

Timmermans zegt dat het PVV-leider Geert Wilders te doen is om in het centrum van de macht te komen. “Dat wordt nu mogelijk gemaakt door Yesilgöz en Omtzigt”, zegt hij over de samenwerking tussen de VVD en de NSC. Volgens de Nederlander wordt er veel aan “wensdenken” gedaan in het akkoord. “We doen net alsof Europa ons een uitzondering gaat geven op het gebied van asiel, maar die positie gaan we nooit krijgen”, aldus de voormalige vicevoorzitter van de Europese Commissie.

D66-leider Rob Jetten noemt het gepresenteerde voorlopige regeerakkoord een akkoord dat vol staat “met luchtkastelen op financieel drijfzand”.

Jetten vindt de samenwerking tussen PVV, NSC, VVD en BBB een “wankele coalitie”, met een akkoord dat geen antwoord biedt op de problemen van veel mensen. “Niet voor het onderwijs, het klimaat, de zorg en de woningbouw. Het is een akkoord dat Nederland terug achter de dijken plaatst en met minder samenwerking in de EU.”

Verder is Jetten niet blij met de aangekondigde bezuinigingen op onderwijs en het klimaat. Ook mist de D66-leider concrete keuzes voor de zorg. “Echte keuzes blijven uit. Nadat deze partijen een half jaar met elkaar gepraat hebben, is dat teleurstellend. De vier formerende partijen deden in de campagne grote beloftes aan de kiezer. Beloftes die zij nu niet nakomen. Grote problemen worden vooruitgeschoven.”

Beide partijkopstukken zeggen het regeerakkoord nu uitgebreider te bestuderen.

Vluchtelingenorganisaties: nieuwe regering ontwricht asielsysteem

VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR reageert “zeer bezorgd” op de asielplannen van de nieuwe Nederlandse regering. Dezelfde bezorgdheid wordt ook gedeeld door andere organisaties die zich inzetten voor vluchtelingen en migranten, kinderen en mensenrechten. Zo “ontwricht de Nederlandse regering willens en wetens het asielsysteem”, stelt VluchtelingenWerk Nederland donderdag.

PVV, VVD, NSC en BBB schrijven in het hoofdlijnenakkoord dat ze het hele stelsel van asiel en migratie willen hervormen. De partijen spreken van “het strengste toelatingsregime voor asiel en het omvangrijkste pakket voor grip op migratie ooit”. Daarvoor moet de spreidingswet van aftredend staatssecretaris Eric van der Burg sneuvelen. In plaats daarvan komt een tijdelijke asielcrisiswet. Voor een periode van maximaal twee jaar worden asielzoekers gedwongen zich te registreren en wordt de asielaanvraag opgeschort. Tijdens de opschorting wordt de opvang beperkt en versoberd.

“We zijn erg ongerust of dit niet uitdraait op de ontmanteling of versobering van het asielsysteem”, zegt het hoofd van UNHCR Nederland, Andrea Vonkeman. Vooral het uitroepen van de ‘asielcrisis’ baart Vonkeman grote zorgen. Dat zou volgens de VN-organisatie mogelijk in strijd met het recht op het gezinsleven, een mensenrecht. Van een asielcrisis is in Nederland bovendien geen sprake, vindt Vonkeman. “Er is een opvangcrisis. De vraag is: hoe ga je die oplossen?”, klinkt het. “Onze vrees is dat er weer opstoppingen ontstaan. Dan moet weer geld gespendeerd worden aan crisisopvang in plaats van aan de opbouw van een robuust systeem. Dan zijn we terug bij af. Dat is echt jammer.”

Ook VluchtelingenWerk Nederland is van mening dat de strenge lijn niet het beoogde effect zullen hebben. “Wat de maatregelen wel doen, is het asielbeleid onuitvoerbaar maken. Ze zorgen voor meer werkdruk bij de IND (Immigratie- en Naturalisatiedienst, red.), langere wachttijden voor de asielprocedure, minder opvangplekken en een langere verblijfsduur in de opvang van asielzoekers”, zegt Frank Candel, voorzitter van VluchtelingenWerk Nederland. Volgens Stichting Vluchteling toont het akkoord gebrek aan medemenselijkheid. De organisatie is dan ook “verbijsterd” dat het akkoord met veel trots wordt gepresenteerd. “Het budget voor de opvang in landen die zich geconfronteerd zien met de grootste aantallen mensen op de vlucht wordt echter fors gekort”, zegt directeur Tineke Ceelen.

“Opnieuw wordt het excuus gebruikt dat Nederland te maken heeft met een asielcrisis terwijl er sprake is van een zelf gecreëerd opvangprobleem.” Unicef Nederland maakt zich zorgen over de impact van het schrappen van de spreidingswet op asielzoekerskinderen. Die wet “voorkomt dat asielzoekerskinderen keer op keer moeten verhuizen, met alle gevolgen van dien voor hun onderwijs en mentale gezondheid”, zegt Suzanne Laszlo, directeur van UNICEF Nederland.

Ook Pim Kraan van Save the Children betreurt dat kinderen op de vlucht nu de prijs van het “falend overheidbeleid” betalen. PVV-leider Geert Wilders gaat ervan uit dat het asielpakket dat hij is overeengekomen met VVD, NSC en BBB, “het strengste ooit in Nederland” ook echt tot een lagere instroom gaat leiden. “Als dit niet helpt, dan helpt niets”, denkt hij. Wilders gaat ervan uit dat de voorgenomen maatregelen stand zullen houden bij de rechter en in Brussel. Hoe sterk hij verwacht dat de instroom zal dalen door dit “enorme asielpakket”, wil hij niet zeggen. “Ik ga me niet op cijfers vastpinnen.”