‘Na het onheilspellende rapport-Draghi: een bloemetje voor de vooruitziende Alexander De Croo’

Hij reed zijn partij dan wel mee in de vernieling, maar wat de Belgische economie betreft, had premier Alexander De Croo (Open VLD) het zo slecht nog niet bekeken.

Volgens ex-voorzitter van de Europese Centrale Bank Mario Draghi moet Europa alle zeilen bijzetten om zijn economie te redden. De innovatiekloof met de Verenigde Staten en China wordt haast onoverbrugbaar, onder meer door een gebrek aan productiviteit, geen eengemaakt Europees industrieel beleid en te veel regeldrift. Op die manier, aldus Draghi, dreigen de ambitieuze Europese klimaatdoelstellingen veeleer op een kwelling dan op een economische opportuniteit uit te draaien – vorig jaar konden alleen Zweden, Denemarken, Malta en Ierland de klimaatdoelstellingen van Parijs halen zonder de Europese begrotingsregels te schenden.

Nee, de Europese Unie is niet zomaar ten dode opgeschreven wanneer we zonder drastische ingrepen voortkabbelen, zoals Draghi suggereert – natuurlijk moet hij de relevantie van zijn rapport kracht bijzetten. Maar enige urgentie is wel degelijk geboden. Al veel langer waarschuwt de industrie voor een grootschalige de-industrialisering van het Oude Continent. Ook in België laat zich dat steeds meer voelen. Volgens de laatste cijfers van het Agentschap voor Buitenlandse Handel is de Belgische export naar veertien van de vijftien grootste handelspartners in het eerste kwartaal van dit jaar flink gedaald ten opzichte van 2023.

Industriële deal

Had België maar een premier die dat besefte, toch? Wel, afscheidnemend regeringsleider Alexander De Croo (Open VLD) slaat al een tijdlang op hetzelfde aambeeld als Draghi. Sterker nog: De Croo heeft over de toekomst van de Europese industrie een best coherente visie. In de lente van 2023 baarde hij in Berlijn bijvoorbeeld opzien toen hij een ‘pauzeknop’ voor de Europese Natuurherstelwet bepleitte. Door het daaropvolgende Vivaldi-tumult raakte de rest van zijn toespraak wat ondergesneeuwd, maar enkele fragmenten zouden naadloos in de recente persconferentie van Draghi passen. ’Voor de Europese industrie hanteren Europa en zijn overheden te vaak de stok, te weinig de wortel’, zo klonk het.

Berlijn was geen toevalstreffer, maar paste wel degelijk in een bredere strategie. In december trok De Croo naar de Amerikaanse staat Texas, onder meer met de bedoeling om tussen de Port of Antwerp-Bruges enerzijds en de haven van Houston anderzijds de grootste petrochemische havencluster ter wereld te vormen. Enkele maanden later organiseerde de liberale premier een Europese industrietop in Antwerpen. ‘Plaats de industrie in het hart van de volgende Europese strategische agenda, zorg voor eengemaakte Europese energie-strategie en voorkom administratieve regeldrift’, luidde het in de zogenaamde Verklaring van Antwerpen.

Om die boodschap kracht bij te zetten nam De Croo al in september vorig jaar een andere Italiaanse ex-premier onder de arm, Enrico Letta. Zijn opdracht: maak naar aanloop van het Belgische EU-voorzitterschap de staat op van de intussen ruim dertig jaar oude Europese interne markt. Letta’s conclusies verschillen nauwelijks van die van Draghi, die zijn werkstuk in opdracht van voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen schreef. Het gevolg: wanneer de Duitse in juli haar politieke richtlijnen voor de komende vijf jaar voorstelde, stond het Europese industriebeleid met stip op één in het prioriteitenlijstje – in 2019 was dat nog de Green Deal.

Investeringen

Recent kocht de regering-De Croo zich onder meer in bij Euroclear (financiële dienstverlening), Umicore (Cleantech) en John Cockerill (groene waterstof en defensie). De insteek: zulke bedrijven vormen de onderbouw voor een breder Vlaams en Belgisch industrieel ecosysteem. Kijk maar naar Gent en omgeving: daar draait het economische weefsel op agro- en biotechnologiebedrijven. Dat heeft Gent vooral te danken aan een gok waar zowel Vlaanderen als de federale overheid zich twintig jaar geleden met een pak overheidssubsidies aan waagden. Hoeft het te verbazen dat België en de Commissie nog in maart een initiatief startten om beide sectoren hier te houden?

Vandaag zet België bijvoorbeeld hard in op waterstof: Groen-minister Tinne Van der Straeten werkte een waterstofstrategie uit en is nog maar net terug van haar tweede reis naar Namibië in enkele maanden tijd – bij de eerste werd ze vergezeld door koning Filip. Over de toekomst van waterstof en zijn toepassingen bestaat veel discussie. Lobbyisten uit de sector doen er alles aan om op het beleid te wegen. Onder meer na een kritisch rapport van de Europese Rekenkamer is iedereen het er intussen over eens dat de Europese doelstelling tegen 2030 zowel qua import als qua productie onhaalbaar is.

Maar niet geschoten is altijd mis.

Zo gaat het wel vaker. In het begin van de jaren zeventig werden de initiatiefnemers van de gasterminal in Zeebrugge haast gek verklaard. Wat oorspronkelijk slechts bedoeld was om de gasbevoorrading van België te spreiden, is vooral de voorbije jaren uitgegroeid tot een project dat een aanzienlijk deel van West-Europa van vloeibaar gas voorziet. Danig onder de indruk was bondskanselier Olaf Scholz in februari 2023 na een bezoek in Zeebrugge. Intussen, bijna veertig jaar later dan in België, bouwt men in Duitsland óók gasterminals. In al die tijd heeft Fluxys, met de Belgische gemeenten als hoofdaandeelhouder, zich wel in heel West-Europa weten uit te breiden.

‘De meest succesvolle failed state ter wereld’, kopte The Economist in 2021 in een artikel over België, zich vergapend aan het succes van het Belgische surrealisme. Uit een survey van de Europese Commissie blijkt dan weer dat de Belg gemiddeld genomen erg tevreden is over het leven – tevredener dan zijn buren in Frankrijk, Luxemburg en Duitsland. Al bij al blijft België ’s werelds vijftiende rijkste land, tenminste als we kijken naar het bruto binnenlands product per capita. Niemand zal dat uitsluitend toeschrijven aan de politieke erfenis van De Croo, maar de liberaal was er wel vroeg bij om de Belgische welvaart te verankeren en op Europees niveau te versterken.