Volgens premier Bart De Wever moeten we voor onze defensie dringend werk maken van meer Europese samenwerking binnen de NAVO. Wat kan dat opleveren, en is het wel nog verstandig om op de NAVO te vertrouwen?
Wat stelde Bart De Wever precies voor?
De Wever is een van de Europese leiders die deze week hard geschrokken zijn van de aankondigingen van Donald Trump. De Amerikaanse president wil met Rusland een akkoord onderhandelen over Oekraïne, zonder Europese politici aan tafel uit te nodigen.
De Oekraïense president Volodymyr Zelensky, met wie De Wever vrijdag een gesprek had, werd door Trump eerder deze week een ‘dictator’ genoemd.
De Europese landen zijn straks enkel goed om de veiligheid van Oekraïne te garanderen. Op de VS hoeven we niet al te veel meer te rekenen, lijkt het, nadat lange tijd ook veel Republikeinen in de VS Oekraïne tegen Rusland hadden gesteund.
Na de boze tweets: is Trump onbedoeld de herverkiezing van Zelensky aan het regelen?
Sinds de Franse president Emmanuel Macron maandag zijn belangrijkste Europese collega’s in allerijl bij elkaar riep in Parijs, is Europa op zoek naar een antwoord op die historische breuk die Trump met Europa forceert. Bart De Wever werd er donderdag op zijn beurt in de Kamer naar gevraagd. Hij had het over een ‘stevige, Europese pilaar’ binnen de NAVO.
‘Het gaat dan over minder verschillende wapensystemen in Europa, doordachte eigen productie en een gemeenschappelijk aankoopbeleid. Op die manier kunnen we met de budgetten die we al hebben ongelooflijk veel doen’, zei hij in Villa politica.
De Wever ging nog verder: ‘We hebben een Europese defensiemacht nodig die ons moet voorbereiden op een tiran in het oosten die niet onmiddellijk weg zal gaan. Rusland produceert momenteel in twee maanden wat wij in een jaar doen.
‘De geschiedenis leest als een handboek voor zulke tirannieke leiders met een groot leger: vroeg of laat zullen zij dat gebruiken. Wij hebben een luchtdefensie en ook een geloofwaardige gronddefensie nodig om neer te zetten waar die nodig zijn. Dat moeten we collectief doen.’
Wordt deze week écht een historisch moment voor meer Europese samenwerking?
‘U moet goed laten doordringen wat Trump heeft gezegd’, vertelt Sven Biscop, professor internationale politiek aan de UGent. ‘Samengevat: ik onderhandel een akkoord met Rusland over Oekraïne waarvoor jullie de veiligheidsgarantie moeten geven. Als daar vervolgens problemen van komen, en er breekt toch weer oorlog uit, trekken jullie je plan maar. Dat is heel radicaal. Als er nu niets in beweging komt in Europa, zal het nooit gebeuren.’
Er zijn de voorbije decennia nochtans al eindeloos veel voorstellen gedaan over defensiesamenwerkingen binnen de Europese Unie, en zelfs af en toe vurige pleidooien gehouden voor een heus Europees leger.
Maar de samenwerkingen die er vandaag al effectief zijn, vinden zo goed als allemaal binnen de NAVO plaats. David Criekemans, professor internationale politiek aan de Universiteit Antwerpen, vindt het ook het verstandigst om binnen de NAVO te blijven werken.
‘De NAVO komt in april met een gedetailleerde lijst van wat wij als lidstaat moeten aankopen, laten we daar al eens mee beginnen.’
‘Ik schreef midden jaren negentig mijn licentiaatsthesis al over Europese defensiesamenwerking’, vertelt Criekemans. ‘Dat debat loopt dus al minstens dertig jaar ondertussen, maar laten we vandaag alstublieft geen tijd verliezen door te gaan discussiëren over Europese legerinstellingen die al dan niet nog moeten worden opgericht.
‘Ik hou m’n hart daarvoor vast, want dat kunnen we ons echt niet permitteren. We moeten de komende jaren vooral capaciteit opbouwen. De NAVO komt in april met een gedetailleerde lijst van wat wij als lidstaat moeten aankopen, laten we daar al eens mee beginnen. We zien over enkele jaren dan wel wat de verhoudingen binnen de NAVO zijn.
‘Idealiter bouwen we binnen Europa ook een betere defensie-industrie uit, met in het beste geval vooral niches waar ook commerciële spin-offs van mogelijk zijn zoals met artificiële intelligentie.’
Hoe Europa moet reageren nu Trump en Poetin de naoorlogse orde verpletteren
Is het nog wel een goed idee om op de NAVO te blijven leunen?
De Wever liet er geen twijfel over bestaan. ‘De Verenigde Staten blijven evident een bondgenoot’, zei hij donderdag nog. ‘We moeten atlantist in hart en nieren blijven. De NAVO is niet opgericht om één legislatuur van een Amerikaanse president mee te gaan: we moeten voorbij Donald Trump kijken naar een bondgenootschap dat al decennialang bestaat.’
Zelfs al lijkt Trump deze week vraagtekens te plaatsen bij artikel vijf van de NAVO – het beginsel van collectieve verdediging – toch blijft dat de beste structuur waarbinnen Europa zeker de komende jaren zijn defensie kan organiseren.
‘Die commandostructuur werkt, het heeft echt geen zin om nu een parallelle structuur op te zetten’, zegt Biscop. ‘In het zeer hypothetische geval dat de Amerikanen vertrekken, zullen we ook zonder hen verder kunnen doen. De NAVO heeft 32 lidstaten, er blijven er dan nog altijd 31 over.’
‘Als de Amerikanen vertrekken, blijven er nog altijd 31 lidstaten van de NAVO over.’
Biscop ziet natuurlijk ook wel dat de Verenigde Staten binnen de NAVO sinds haar ontstaan ontzettend dominant waren. ‘Vraag overal in Europa eens aan burgers welk land ze denken dat hen zal beschermen tegen de Russen’, zegt hij. ‘De Fransen zullen zeggen: wij beschermen onszelf. In alle andere landen is het antwoord: de Amerikanen. Wij zijn te afhankelijk geworden van de VS. We hebben het altijd over een bondgenootschap, maar het lijkt soms meer op een protectoraat.’
Daarom moeten we ons, binnen de NAVO, voorbereiden op het ergste. Biscop: ‘Vandaag beschikt de NAVO over volledige, militaire capaciteiten. Maar op een aantal cruciale domeinen zijn het alleen de Amerikanen die inbreng hebben.
‘De Europeanen moeten ervoor zorgen dat hun eigen pijler ook volledig wordt. Het gaat dan over traditionele zaken zoals luchtverdediging en rakettencapaciteit, maar ook over beveiligde communicatie en inlichtingendiensten.
‘Nogmaals: Europa kan daar nu aan beginnen. We hebben echt geen nieuwe organisatie met een eigen website en logo nodig.’
Joris Van Bladel, expert van het Russische leger: ‘Het poetinisme kan niet zonder oorlog’
En kan Europa dan straks in z’n eentje Oekraïne verdedigen?
Zolang er verder gevochten wordt in Oekraïne, zal het op de Europeanen neerkomen om dat land te steunen. Van de VS zal er niet meer veel verwacht hoeven te worden. ‘Slava Ukraini’, eindigde De Wever donderdag zijn tussenkomst in de Kamer. Maar als er binnenkort een vredesakkoord komt tussen de VS en Rusland waar Oekraïne ook nog eens mee instemt, zullen het ook Europeanen zijn die dat akkoord moeten afdwingen.
Het is misschien wel heel voorbarig om daar al voor te beginnen plannen, vindt Criekemans. ‘Er is nog niet eens een staakt-het-vuren en we zijn al over een vredesakkoord bezig’, zegt hij.
‘Zelfs als er een akkoord komt, lijkt het me sterk dat het voor vrede zorgt. Het geeft Rusland misschien wat ademruimte, om zijn oorlogseconomie verder te laten draaien, zodat we over drie tot vijf jaar echt in een andere wereld leven. We hebben het hier ook over een bestandslijn van duizend kilometer. Zo’n verdedigingslijn is enkel uitvoerbaar door er echt een ijzeren gordijn van te maken.’
Komt het ooit toch tot een soort van vrede, dan is Sven Biscop optimistischer. ‘Het is niet omdat wij als Europa een veiligheidsgarantie geven dat het Oekraïense leger zegt: goed, dan kunnen wij eindelijk naar huis. Zij moeten het front bemannen, en wij moeten daarachter een serieuze troepenmacht zetten om ervoor te zorgen dat Rusland geen derde keer binnenvalt.
Laten we uitgaan van een korps van 50.000 militairen, waarvoor de Fransen, de Polen, de Britten en de Duitsers elk twee brigades sturen. Dat word krabben en schrapen om het volk en ook het geld te vinden, maar wij kunnen dat.’
https://www.knack.be/nieuws/wereld/een-maand-chaos-onder-president-trump-is-deze-machtsgreep-een-grondwettelijke-crisis/
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier