Met zijn terugkeer naar Barcelona riskeert voormalig Catalaans minister-president een jarenlange celstraf, maar kampt hij vooral om zijn politieke overleven.
Een kleine zeven jaar na het begin van zijn buitenlandse ballingschap is Catalaans ex-minister-president Carles Puigdemont teruggekeerd naar Barcelona. Donderdagochtend hield hij daar, vlak voor het begin van de openingszitting van het Catalaanse parlement en voor de ogen van ruim drieduizend aanwezigen, een toespraak.
Puigdemont nam een groot risico, want nog steeds loopt er tegen hem een arrestatiebevel. Niet zozeer omdat hij in 2017 een onafhankelijkheidsreferendum organiseerde en de onafhankelijkheid uitriep, wel wegens misbruik van overheidsmiddelen om het bewuste referendum te organiseren.
De 61-jarige Catalaanse separatist, die tijdens zijn ballingschap nauwlettend door de Spaanse politie in de gaten werd gehouden, had het graag anders gezien. Bij de recente nationale regeringsvorming beloofde Puigdemont met zijn partij Junts gedoogsteun aan Spaans premier Pedro Sanchez in ruil voor amnestie. De omstreden amnestiewet kwam er wel degelijk, maar het Spaanse Hooggerechtshof oordeelde vervolgens dat die niet voor alle inbreuken tegen de Spaanse wet van toepassing is – zoals misbruik van overheidsmiddelen, waarvoor men tot tien jaar de cel in kan.
Volgens Puigdemonts advocaat Simon Bekaert is de beslissing van het Spaanse Hooggerechtshof politiek gemotiveerd. ‘Wat Puigdemont in Spanje riskeert, is in België niet eens strafbaar. Wat hem ten laste ligt, is dat zijn regering in de begroting van het Catalaanse parlement een uitgavepost heeft aangewend om onder meer de stembrieven voor het referendum uit te sturen. Volgens het Spaanse gerecht is dat geen regionale bevoegdheid en overschreed Puigdemont daarom de regels. In België worden zulke zaken gewoon door het Grondwettelijk Hof opgelost en administratief afgehandeld. Hiervoor iemand persoonlijk strafrechtelijk vervolgen is volledig misplaatst.’
‘Zijn terugkeer moet het Catalaanse separatisme zowel nationaal als internationaal op de kaart te zetten.’
Na zijn toespraak verdween Puigdemont meteen van de radar. De Catalaanse politie, die Puigdemont volgens Spaanse media nog voor de openingszitting van het Catalaanse parlement wilde arresteren, startte na diens toespraak even met ‘operatie-Kooi’ om hem op te sporen, en was een tijdlang op zoek naar een witte wagen waarmee Puigdemont zich zou verplaatsen. Op Catalaanse snelwegen werden controles opgeworpen, maar verscheidene beelden tonen hoe weinig doortastend die waren – een Catalaanse agent werd opgepakt omdat hij Puigdemont bij zijn vlucht zou hebben geholpen.
Los independentistas jodiendo a los currantes, da igual cuando lo leas. pic.twitter.com/c1tRG3wc7y
— Sr.Liberal (@SrLiberal) August 8, 2024
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Dieptepunt
Waarom keert Puigdemont net nu terug? Naar aanloop van de Catalaanse parlementsverkiezingen midden mei maakte hij als kandidaat-minister-president de belofte dat hij de openingszitting van de Generalitat zou bijwonen. Waarschijnlijk speelt er meer, en beseft Puigdemont dat de jarenlange ballingschap niet alleen een persoonlijke maar ook een politieke prijs heeft. Bij de regionale stembusgang werd Puigdemonts partij voorbijgesneld door de socialistische PSC, verloor de andere separatistische partij ERC 13 zetels en won de centrumrechtse Partido Popular (PP) er twaalf.
Uit een recente rondvraag van het Catalaanse parlement blijkt ook dat ruim de helft van de Catalanen tegen onafhankelijkheid is, slechts 40 procent is voor – een historisch dieptepunt. ‘Hij keert terug op de openingsdag van het Catalaanse parlement, net nu er een nieuwe meerderheid aan de macht komt die het Catalaanse onafhankelijkheidsstreven min of meer dood heeft verklaard’, zegt Spanjekenner Vincent Scheltiens (UAntwerpen). ‘Dat wil Puigdemont niet laten gebeuren. Zijn terugkeer moet het Catalaanse separatisme zowel nationaal als internationaal op de kaart te zetten.’
Voor premier Sanchez is Puigdemonts terugkeer echter een lastig manoeuvre. Wanneer Puigdemont in 2021 even werd opgepakt op het Italiaanse eiland Sardinië vielen de Spaanse begrotingsgesprekken stil omdat de Catalaanse separatisten stopten met onderhandelen. Pas toen Puigdemont opnieuw op vrije voeten kwam, konden de onderhandelingen opnieuw aanvatten. Ook ditmaal bieden de Catalaanse separatisten gedoogsteun aan Sanchez, en kan Puigdemonts arrestatie zijn premierschap in moeilijkheden brengen. ‘Stel je maar eens voor dat hij echt gearresteerd wordt’, aldus Scheltiens.
Voor de radicaal-rechtse en nationalistische Vox-partij en grootste oppositiepartij PP, is de terugkeer van Puigdemont alvast koren op de molen. Beide partijen verwijten Sanchez al langer te buigen voor de Catalaanse separatisten, bijvoorbeeld met de amnestiewet en de gedoogsteun. Dat Puigdemont nu kon terugkeren zonder arrestatie is opnieuw voldoende reden om Sanchez te bekritiseren. ‘ Sanchez moest donderdag in de verdediging. ‘Ik beloof om hem terug te brengen naar Spanje en hem verantwoording te laten afleggen aan de Spaanse justitie.’
De voorzitter van het Catalaanse parlement besliste donderdag herhaaldelijk om de openingszitting stil te leggen. Normaliter wordt de Catalaanse socialist Salvador Illa er verkozen tot nieuwe Catalaanse minister-president – tijdens zijn toespraak zei hij minister-president te willen worden van alle Catalanen. Het blijft afwachten of Puigdemont de komende uren en dagen opnieuw opduikt, en vooral waar hij dat doet.
Puigdemont schiet Spaanse premier Sánchez te hulp, rechts blok valt uiteen
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier