‘Na de mesaanval in Solingen staat de geloofwaardigheid van de traditionele Duitse partijen op het spel’

‘De aanslag in Solingen is alleszins de druppel die de emmer van de migratie- en veiligheidsproblematiek doet overlopen’, schrijft Duitslandkenner Dirk Rochtus (KU Leuven)

Solingen noemt zich trots de ‘Klingenstadt’, waarbij ‘Klinge’ (lemmet) verwijst naar zijn traditierijke messen- en scharenindustrie. Sinds de dodelijke aanslag met een mes door een asielzoeker vorige vrijdag heeft die bijnaam een sinistere bijklank gekregen. Deze terreuraanslag herinnert aan die met een vrachtwagen op een kerstmarkt in Berlijn in december 2016.

Het wapen is veranderd, het motief is hetzelfde: de haat van islamisten jegens de Westerse samenleving. Cynisch is ook dat de dodelijke slachtoffers bezoekers van het ‘Festival van de Diversiteit’ waren. Voor de terreurorganisatie IS, in wier naam de 26-jarige moordenaar zou gehandeld hebben, maakt dat niet veel uit: ze noemt het een ‘wraakactie tegen christenen’. Weer stierven onschuldige mensen.

De reacties van de Duitse politici volgden hetzelfde stramien als in 2016: ze uiten zich geschokt en bedroefd, pleiten voor een hardere aanpak en roepen op tot eenheid en verbondenheid onder de mensen. Toch is er één groot verschil: de roep om het probleem van steekincidenten concreet aan te pakken. Het afgelopen jaar heeft de Duitse politie 8951 gevallen van messengeweld geregistreerd, het Bundeskriminalamt (Federale recherchedienst) 13.844. Meer en meer burgers geven te kennen dat ze zich niet meer veilig voelen op straat.

Nancy Faeser (SPD), de sociaaldemocratische minister van Binnenlandse Zaken, heeft enkele weken geleden al een verbod op het dragen van messen groter dan zes centimeter ter sprake gebracht. Robert Habeck, de groene minister van Economie en Klimaat, betwijfelt of strengere wetten de ‘verschrikkelijke daad van Solingen’ hadden kunnen verhinderen, maar is wel te vinden voor ‘strengere wapenwetten’.

Weerslag

De aanslag zal ongetwijfeld ook een weerslag hebben op de verkiezingen die volgende week plaatsvinden in de Oost-Duitse deelstaten Saksen en Thüringen. Migratie en veiligheid vormen er de topthema’s. De rechts-radicale Alternative für Deutschland (AfD) ligt er met 30% in de opiniepeilingen nu al op kop. Michael Kretschmer (CDU), de christendemocratische ministerpresident van Saksen, mag dan wel populair zijn, maar moet zich zorgen maken over de vorming van een nieuwe deelstaatregering.

De partijen die federaal regeren, de ‘Ampel’ of ‘verkeerslichtcoalitie’ van de SPD, de Groenen en de liberale FDP, doen het in die regio niet goed. Regeren met de AfD is uitgesloten wegens de ‘Brandmauer’, de  ‘brandmuur’, tegen die partij. Eventueel moet de CDU een coalitie aangaan met Bündnis Sahra Wagenknecht (BSW), de partij die genaamd is naar haar oprichtster, een politica die als links-nationalistisch zou kunnen getypeerd worden. Ook zij staat kritisch tegenover ongecontroleerde migratie.

Voor de traditionele partijen staat er veel op het spel. De federale verkiezingen zijn nog maar dertien maanden ver. Verliezen de zogenaamde Ampel-partijen het vertrouwen van de burger, en dus ook die verkiezingen, omdat ze de primaire taak van de overheid – zorgen voor veiligheid – niet kunnen waarmaken?

De CDU moet vooreerst proberen zich in Saksen te handhaven. In deze omstandigheden heeft Friedrich Merz, voorzitter van de CDU en mogelijk kandidaat-kanselier, zich met zijn #MerzMail onder de titel ‘Es reicht!’ (‘Het is genoeg!’) aangemeld. In een 530 woorden tellende tekst stelt hij dat dreigen met strengere straffen niet voldoende is. Letterlijk schrijft hij: ‘Niet de messen zijn het probleem, maar de personen die ermee rondlopen. In het merendeel van de gevallen zijn het vluchtelingen, in het merendeel van de daden gaan er Islamistische motieven achter schuil.’

Hij pleit zelfs voor een migratiestop voor asielzoekers uit Syrië en Afghanistan en roept kanselier Olaf Scholz (SPD) op om zich te laten inspireren door de strenge aanpak die de Deense sociaaldemocratische ministerpresidente Mette Frederiksen hanteert. De SPD heeft die voorstellen inmiddels afgewezen als een mogelijke ‘inbreuk op de grondwet’.  

De aanslag in Solingen is alleszins de druppel die de emmer van de migratie- en veiligheidsproblematiek heeft doen overlopen. Politiek én de media dringen aan op een ernstig debat over het asielbeleid. Ook de commentator van de krant ‘Tagesspiegel’ vindt dat de ‘Ampel’ de zorgen van de mensen ‘echt serieus’ moet nemen en dat er in alle openheid over moet kunnen gediscuteerd worden. Het motto van de tweede grootste Berlijnse krant luidt niet voor niets rerum cognoscere causas, ‘de oorzaken der dingen kennen’.