Correspondente Lia van Bekhoven begrijpt goed waarom 14 jaar conservatief beleid door de Britse kiezer is afgestraft: ‘De Britse inkomens zijn al jaren in verval.’
De tory’s beleefden een ‘electoraal armageddon’ – waarom?
Lia Van Bekhoven: De Conservatieven zijn afgestraft voor hun beleid van de afgelopen 14 jaar. Het is een heel grote overwinning voor Labour geworden. Maar – en dat klinkt misschien paradoxaal – dat is niet omdat Labour populair is. De kiezers wilden de Conservatieven kwijt, dat is de belangrijkste reden waarom Labour-leider Keir Starmer nu zo’n enorme meerderheid heeft.
Wat is er in die 14 jaar zo fout gelopen?
Van Bekhoven: Dat is heel makkelijk. De afgelopen weken heb ik in de kiesdistricten bij de gewone Brit gepolst naar het verschil tussen 14 jaar geleden en nu. We zijn armer, zieker, hongeriger en meer gestrest, antwoordden ze.
Zoals bij vrijwel alle verkiezingen staat de bezorgdheid over de gezondheidszorg bovenaan. Miljoenen mensen staan op wachtlijsten en worden niet geholpen. Maar het allerbelangrijkste thema is de bestaansonzekerheid, de kosten van het levensonderhoud.
In 2010 had je 35 voedselbanken in Groot-Brittannië, nu zijn het er 2600.
Hoe ernstig is de situatie dan?
Van Bekhoven: Britse inkomens zijn al jaren in verval. De keiharde bezuinigingen begonnen in 2018. Sindsdien krijgen Britten niet alleen minder uitkeringen, ook de lonen zijn gestagneerd. Gevolg? De reële inkomens liggen lager dan die van 2010. En met de lonen is ook de Britse levensstandaard in vrije val.
In 2010 had je 35 voedselbanken in Groot-Brittannië, nu zijn het er 2600. Het land telt meer voedselbanken dan restaurants van McDonald’s. 900.000 kinderen hebben geen eigen bed; ze slapen op de grond of delen een bed met iemand anders. Miljoenen Britse kinderen gaan ook met honger naar school. Scholen hebben wasmachines aangeschaft, want meer en meer gezinnen kunnen zich dat niet meer veroorloven.
Er zijn niet alleen voedselbanken, maar ook ‘babybanken’, voor babyspullen. Op middelbare scholen gebruiken meisjes een sok, omdat ze het geld niet hebben voor maandverband. Je haar wassen gebeurt met afwasmiddel want er is geen shampoo. Snap je?
En als je je elke minuut van de dag zorgen moet maken over je lege keukenkastjes, dan kom je terecht in een ontzettend gestreste samenleving.
Na de monsterscore: waarom er kersvers Brits premier Keir Starmer moeilijke jaren wachten
Opmerkelijk: heel Europa stemt rechtser maar het VK stemt links.
Van Bekhoven: Precies, en dat is interessant. Nogmaals: de Britten hebben niet op Keir Starmer gestemd uit grote liefde voor de sociaal-democraten, maar omdat de conservatieven zo lang zo hard tegenvallen. Plus: ongeveer 14 procent heeft gestemd voor Nigel Farage en zijn radicaal-rechts Reform UK. En dat is toch wel opmerkelijk, in een land waar de twee grote partijen altijd de meeste kans hebben om te winnen. Starmer beseft maar al te goed dat hij vijf jaar heeft om het tij te keren. De Britten moeten voelen dat hun situatie verbetert. Gebeurt dat niet, dan kan ik me voorstellen dat je eenzelfde situatie krijgt als in Frankrijk.
Zal Keir Starmer zijn belofte van ‘change’ kunnen waarmaken?
Van Bekhoven: Ik weet het niet. Het zal heel moeilijk worden. Hij belooft verandering maar die moet er komen door economische groei. Starmer zal geen leningen aangaan om bijvoorbeeld uitkeringen op te trekken of te investeren in de publieke dienstensector. Die uitgaven moeten eerst verdiend worden. En de enige manier waarop dat kan, is door de Britse economie opnieuw op rails te zetten. Starmer wil onder meer Groot-Brittannië aantrekkelijk maken voor buitenlandse investeringen.
‘Niemand weet wat Keir Starmer precies wil met de EU.’
De meeste ministers zullen vanmiddag al op een post zitten, en dat met de boodschap ‘we blijven de komende vijf jaar zitten’. Dat ademt stabiliteit. Op die manier zet Labour zich af tegen de chaos van de afgelopen jaren: Brexit, vijf premiers in acht jaar tijd, zestien staatssecretarissen op Onderwijs… De hoop is dat stabiliteit investeerders aantrekt.
De tory’s hebben altijd Oekraïne gesteund, dat blijft zo?
Van Bekhoven: Ja, er komt geen verandering in dat beleid.
Wat was de impact van het Gaza-conflict op de Britse verkiezingen?
Van Bekhoven: Die was zeker voelbaar. In een aantal kiesdistricten met een relatief grote moslimgemeenschap heeft Labour verloren, of slechts met een heel kleine meerderheid gewonnen.
Tot slot: wat betekent deze verkiezingsuitslag voor de relatie tussen het VK en de EU?
Van Bekhoven: Labour zal niet proberen om de weg vrij te maken voor een nieuw Brits lidmaatschap van de EU. Keir Starmer zal wel proberen om het handelsverdrag dat is afgesloten met Brussel op sommige punten open te breken en te verbeteren voor het VK. Maar wat dat heel concreet betekent? Dat blijft afwachten. Ik kom net van een bijeenkomst van buitenlandse bedrijfsleiders in Londen. Niemand weet wat Keir Starmer precies wil met de EU.
Wie is Keir Starmer, de nieuwe Britse premier?
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier