Le jeune premier: wie is Jordan Bardella, misschien wel de eerste radicaal-rechtse eerste minister van Frankrijk?

Jordan Bardella (28), de protegé van Rassemblement Nationalboegbeeld Marine Le Pen, zou wel eens de jongste premier van Frankrijk kunnen worden. En de eerste radicaal-rechtse.

Tien jaar geleden speelde Jordan Bardella nog uren na elkaar oorlogsgames als Call of Duty. Vandaag staat de leider van het radicaal-rechtse Rassemblement National (RN) op het punt om de jongste premier van Frankrijk te worden. Na parlements­verkiezingen in twee rondes (30 juni en7 juli) zou zijn partij genoeg zetels kunnen ­verzamelen om een regering te vormen.

Uit de banlieue

De opmars van de jonge protegé van partijboegbeeld Marine Le Pen is opmerkelijk. Als zoon van een in ­Italië geboren moeder en een vader wiens familie vanuit Italië naar Frankrijk kwam, groeide Bardella op in een sociale woning in Seine-Saint-Denis, een multiculturele voorstad van Parijs.

Wat een obstakel leek te worden, werd zijn politieke verkoopargument. ‘Daar bevinden zich mijn wortels, mijn familiegeschiedenis en een deel van mijzelf’, vertelde Bardella aan Le Monde, terugdenkend aan de drugs­dealers die op de overloop naast zijn flat rondhingen. ‘Ik zit in de politiek door alles wat ik daar heb meegemaakt.’

Zijn verhaal en evenwichtigheid vielen Marine Le Pen al vroeg op. Het waren politiek waardevolle troeven voor een partij die, sinds Le Pen er in 2011 de leiding van overnam, zichzelf probeerde om te vormen van een marginale protestpartij tot een partij die spreekt namens het volk en belooft namens het volk te regeren.

Op 16-jarige leeftijd sloot Bardella zich aan bij het het toenmalige Front National omdat Le Pen er aan het roer was gekomen. Zeven jaar later, nadat hij zijn studie aardrijkskunde aan de Sorbonne had stopgezet en de lokale politiek in was gegaan, koos Le Pen hem als lijsttrekker bij de Europese verkiezingen van 2019.

Een jaar eerder had ze de partijnaam veranderd: het besmette Front National, dat ze had geërfd van haar antisemitische, xenofobe vader Jean-Marie, kreeg een naam waarmee Le Pen meer op de mainstreamkiezer mikte.

Bardella’s formele inwijding kwam er in 2022, toen hij Louis Aliot, de ex-vriend van Le Pen, versloeg in de voorzittersverkiezing, die Le Pen aan zich liet voorbijgaan. Het verloste Le Pen van de doordeweekse partij­zaken (ze blijft wel fractieleider in het parlement en zal zich ongetwijfeld kandidaat stellen voor de presidentsverkiezingen in 2027).

Sindsdien heeft Bardella respect afgedwongen bij de ­jongere generatie binnen zijn partij. ‘Hij heeft een indrukwekkende werkethiek en rijpheid’, zegt zijn partijgenoot Jean-­Philippe Tanguy. Hij voegt eraan toe dat Bardella openstaat voor kritiek maar ‘geen genade kent voor zeurpieten’.

Gek of geniaal: draait de groteske gok van Emmanuel Macron goed uit?

‘Aardige vent’

Kiezers vinden dat Bardella het Rassemblement National een modern gezicht en stijl heeft gegeven. Als kind van het schermtijdperk plaatste hij vroeger clips op een YouTubekanaal waarin hij commentaar gaf op zijn prestaties in videogames.

Tegenwoordig heeft hij 1,6 miljoen volgers op TikTok en maakt hij naast campagnevideo’s ook filmpjes waarin hij mayonaise in een hotdog perst of in de mist aan boord van een vissersboot klimt. Nogal wat kiezers die geen ideologische band hebben met het Rassemblement National zeggen dat hij ­eruitziet als een ‘aardige vent’.

Wat er achter die gladde buitenkant schuilgaat, blijft een mysterie. In zijn korte carrière heeft Bardella nooit een baan ­buiten de politiek gehad. Hij is gefixeerd op het opschonen van de partij en wijst elke verwijzing naar het tijdperk van Jean-­Marie Le Pen af. Collega’s zeggen dat hij onvoorwaardelijk loyaal is aan Marine Le Pen, aan wie hij zijn promotie te danken heeft. Al is die trouw tot nu toe nog niet op de proef gesteld.

Er zijn wel verschillen tussen Le Pen en haar poulain. De partij leende ooit geld van een aan het Kremlin gelieerde bank en afgevaardigden onthielden zich eerder dit jaar bij een stemming in het parlement over de bilaterale veiligheidsovereenkomst van Frankrijk met Oekraïne.

Bardella liet onlangs een wat kritischer geluid horen over Rusland: hij ­legde de schuld voor het conflict bij Vladimir Poetin. Le Pen wijst met een beschuldigende vinger naar de Franse ­president Emmanuel Macron, die weigert uit te sluiten dat hij grondtroepen naar Oekraïne zal sturen.

Bardella zet in op een mix van economisch populisme en radicaal-rechts natio­nalisme. Hij beloofde ‘in zijn eerste weken’ als premier de immigratieregels aan te scherpen om ‘islamistische buitenlanders’ gemakkelijker het land te kunnen uitzetten en het recht op de Franse nationaliteit af te schaffen ‘voor hen die in Frankrijk geboren zijn. Hij belooft ook ‘onmiddellijk’ het btw-tarief op elektriciteit, gas en motorbrandstof te verlagen van 20 naar 5,5 procent, en ­belastingvoordelen te schrappen om de lonen met 10 procent te kunnen verhogen. ­

Hij zou ook de uitkeringen van ouders van minderjarige recidivisten verlagen en de huidige belasting op onroerend goed vervangen door een vermogensbelasting. Iets voorzichtiger is hij wanneer het gaat over het ongedaan maken van de pensioenhervorming van Macron, die de wettelijke minimumpensioenleeftijd verhoogde van 62 jaar naar 64 jaar. In de plaats daarvan belooft hij dat mensen die op hun 20^e begonnen te werken op hun 60^e met pensioen kunnen gaan.

Dure maatregelen

Bardella blijft behoorlijk vaag over hoe hij die maatregelen wil financieren. Macrons partij Renaissance berekende dat alleen al zijn btw-verlagingen de schatkist 24 miljard euro per jaar zouden kosten. Het Institut Montaigne, een liberale denktank, schat dat een RN-regering elk jaar netto 100 miljard euro extra zou ­kosten, ongeveer 3,5 procent van het bbp.

Bardella is er tot nu toe in geslaagd zijn tekortkomingen te verdoezelen. Dat hij is opgegroeid in Seine-Saint-Denis is algemeen bekend. Minder bekend is dat hij er naar een katholieke privéschool ging en niet naar het openbare lyceum.

Kiezers ­lijken zich er ook niet meer aan te ­storen dat Bardella niet alle beleidsdetails beheerst. Tijdens een recent livedebat met de huidige premier Gabriel Attal bekende Bardella dat hij de tekst van een wetsvoorstel waar hij in het Europees Parlement tegen had gestemd, niet had gelezen. Maar uit een enquête die de dag na het debat werd afgenomen, bleek hij meer mensen overtuigd te hebben om op het Rassemblement National te stemmen dan op de partij van Attal.

Als Jordan Bardella iets aantoont, dan wel dat zorgvuldig opgebouwde argumentaties en rationele debatten in deze populistische tijden zwakke wapens zijn in de strijd tegen simplistische politieke beloftes.