‘Kandidaten voor Johnsons opvolging doen hun uiterste best om de geest van Thatcher tot leven te wekken’

De campagne voor de opvolging van Boris Johnson laat zien hoe rechts de Britse Conservatieve Partij is geworden. Ze lijkt sinds de brexit elk gevoel voor maat te hebben verloren.

In het Verenigd Koninkrijk kiezen de leden van de Conservatieve Partij binnenkort wie Boris Johnson opvolgt als partijleider – en tegelijk als eerste minister van het land. Begin september weten we wie dat wordt: Liz Truss of Rishi Sunak. De eerste is de huidige minister van Buitenlandse Zaken. De tweede was minister van Financiën en gaf de aanzet tot de opstand in de regering, die tot het ontslag van Johnson leidde. Peilingen geven Truss een ruime voorsprong. Dat is wat vreemd omdat ze als een trouwe aanhangster van Johnson geldt, en zijn premierschap was niet meteen een groot succes.

Terwijl Johnson zich aan Winston Churchill spiegelde, doen de kandidaten voor zijn opvolging hun uiterste best om de geest van Margaret Thatcher tot leven te wekken. Truss spreekt niet alleen zoals Thatcher, ze draagt tegenwoordig ook eenzelfde soort kleren. Merkwaardig is dat ze zich allebei om een verschillende reden op Thatcher beroepen. Truss zwaait met de belofte van forse belastingverlagingen. Sunak wil toch eerst de inflatie onder controle krijgen en zweert bij wat hij ‘common sense Thatcherism’ noemt. Ze studeerden dan wel allebei economie in Oxford maar of het nu om belastingen, inflatie of de overheidsschuld gaat, hun economische programma’s kunnen niet meer van elkaar verschillen.

De kandidaat-opvolgers van Boris Johnson doen hun uiterste best om de geest van Margaret Thatcher tot leven te wekken.

Het klopt dat de Britse economie afstevent op een net zo felle crisis als in de jaren zeventig. Maar afgezien van wat geroep om Thatcher, die meer dan dertig jaar geleden door hun partij aan de kant werd geschoven, hebben ze geen van beiden een duidelijk idee hoe ze die willen afwenden. Volgens de krant The Guardian staan ze aan het ziekbed van de economie zoals dokters in de middeleeuwen rond dat van een doodzieke patiënt: zou een aderlating helpen of misschien toch maar een kuur met bloedzuigers? Ze sloegen de bal ook al een paar keer goed mis. Truss moest haar voornemen om het loon van overheidspersoneel te verlagen inslikken. Sunak werd er tijdens een toespraak op betrapt dat hij zich erop beroemde dat hij als minister geld van arme naar rijke districten had overgeheveld.

Deze hele campagne laat zien hoe verdeeld de Conservatieven zijn en hoe fors de partij sinds de brexit naar rechts is opgeschoven. Truss praat over Europa alsof ze daar met Adolf Hitler en Jozef Stalin tegelijk te maken heeft. Het probleem is dat hun verhaal alleen de 180.000 leden van de partij moet aanspreken, die in meerderheid ouder, rijker en witter zijn dan de doorsneebevolking. Daarom hebben de kandidaten het ook nauwelijks over het klimaat, de crisis in de gezondheidszorg of de koopkracht, problemen die een ruimer deel van de mensen bezighouden. Maar met dit programma winnen ze straks geen algemene verkiezingen. Neem nog maar de fameuze red wall in het noorden van Engeland, die altijd voor Labour koos tot hij in 2019 door Johnson werd neergehaald. Ze zijn daar Thatcher niet vergeten, en hoe zij hun fabrieken en mijnen heeft aangepakt.