Nu de besprekingen over de Europese verordening voor mediavrijheid in een eindfase zitten, trekt de Belgische journalistenbond aan de alarmbel. ‘Sommige landen willen het gebruik van spyware véél te ruim invullen.’
‘We gaan met een instrument voor mediavrijheid niet het bedje spreiden voor big of little brother’, zegt Charlotte Michils, algemeen secretaris van de Algemene Vereniging van Beroepsjournalisten in België. Ze verwijst naar de Media Freedom Act, de Europese verordening voor mediavrijheid waarrond de Europese Commissie, de Raad en het Parlement een finale consensus zoeken.
‘We zijn in een cruciale fase gekomen’, zegt Michils. ‘Op vrijdag 15 december gaan de besprekingen over het bronnengeheim. En dan komt ook het gebruik van spyware tegen journalisten aan bod.’
Dat uitgerekend de Belgische journalistenbond zich nu zo uitdrukkelijk over het thema uitspreekt, heeft te maken met het komende Belgische voorzitterschap van de Europese Raad.
Fysieke integriteit
Dat de Media Freedom Act het bronnengeheim oppikt, vindt de journalistenbond een goede zaak. Maar de lat ligt volgens Michils te laag: ‘We mogen niet duiken onder de bescherming van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. Concreet komt het erop neer dat een journalist zijn bronnen enkel hoeft vrij te geven na een beoordeling door een onafhankelijke rechter. En dat om misdrijven te voorkomen die een ernstige bedreiging opleveren voor de fysieke integriteit.’
De informatie moet bovendien van cruciaal belang zijn om die misdrijven te voorkomen, en ze mag niet op een andere manier verkregen kunnen worden.
Michils: ‘Maar die minimumstandaarden worden niet gehaald in de voorstellen die circuleren. Meer nog: de nieuwe verordening zet de deur open voor het gebruik van spyware.’
Dat zit zo: de tekst legt ook vast in welke gevallen de bronnenbescherming níét geldt. En omdat het gebruik van spyware tegen journalisten in Europa duidelijk een probleem is, wordt die kwestie nu ook geregeld.
Ernstige misdrijven
‘Wij willen dat spyware énkel mag gebruikt worden in een beperkt aantal ernstige misdrijven’, zegt Michils. ‘De Commissie had er 10 opgelijst. Maar vervolgens heeft de Raad die lijst uitgebreid tot 32 misdrijven.’
‘En onder druk van Frankrijk is ook nog eens ingevoerd dat lidstaten de uitzondering van “nationale veiligheid” mogen inroepen om aan surveillance te doen. Daarmee hebben wij het moeilijk. Want zo riskeer je de categorie van ernstige misdrijven helemaal op te rekken, waardoor spyware net nog meer ingezet kan worden. De notie “nationale veiligheid” maakt de inzet van spyware oncontroleerbaar. Het is ironisch dat dat wordt opgenomen in nieuwe wetgeving die de persvrijheid moet waarborgen.’
Minimumnorm
België is een van de Europese landen waar de journalistieke bronnenbescherming al goed geregeld is. ‘Sinds 2005 is die bij wet vastgelegd. En ook in de wetgeving over de inlichtingendiensten zijn waarborgen ingebouwd om journalisten te beschermen’, zegt Michils. ‘Daarbovenop heb je nog de rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens.’
‘Maar de nationale regelgeving over bronbescherming loopt fel uiteen in de Europese lidstaten, en daarom wil men nu met de Media Freedom Act komen tot een minimumnorm.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier