Is premier De Croo van mening veranderd over de Europese Natuurherstelwet?

De groenen en de PS zijn niet te spreken over het feit dat premier Alexander De Croo zonder overleg vraagt om de Europese Natuurherstelwet te pauzeren. Met dat verzoek past De Croo zich aan een groeiende Europese consensus aan.

Begin april was er op het kabinet van premier Alexander De Croo (Open VLD) sprake van enige frustratie. De manier waarop Vlaams milieuminister Zuhal Demir (N-VA) met de Europese Natuurherstelwet omging, kon op weinig instemming rekenen. Vandaag sluit hij zich grotendeels bij haar standpunt over de controversiële wet aan. Wat is er gebeurd?

Berlijn

Op een bijeenkomst van de Economische Raad in Berlijn waarschuwde De Croo maandagmiddag voor de Natuurherstelwet zoals die momenteel voorligt: ‘Laten we niet de fout maken om alles tegelijkertijd te willen doen’, aldus De Croo. Aan de zijde van bondskanselier Olaf Scholz vroeg hij zich af ‘of het wel het juiste moment is voor de Natuurherstelwet nu onze industrie een cruciale rol speelt bij de energietransitie’.

Die boodschap bereikte België pas dinsdagavond, toen De Croo in het duidingsprogramma Terzake vroeg om de onderhandelingen over de Natuurherstelwet ’te pauzeren’. In tegenstelling tot wat Demir beweert, benadrukt de premier dat hij niet tegen de klimaatdoelstellingen van de Green Deal is. Wel meent De Croo dat men boven op de bestaande klimaatnormen ‘de kar niet mag overladen’ met nieuwe milieunormen. Dat is op termijn voor zowel de Belgische industrie als de uitstootreductie kwalijk, luidt het.

Vlucht vooruit

Voor Groen en Ecolo kwam de pauze-uitspraak als een donderslag bij heldere hemel. De Croo had de kwestie niet op voorhand doorgesproken. ‘De uitspraken van de premier zijn schandalig en niet gedekt door de regering’, reageert Groen-covoorzitter Nadia Naji. Ook bij de PS reageert men vol ongeloof. ‘Wederom respecteert de premier het regeerakkoord niet. We halen onze klimaatdoelstellingen niet. Er is dus geen pauze nodig, maar een versnelling’, zegt voorzitter Paul Magnette.

De Croo reageerde woensdagmiddag verrast op de kritiek. Het Belgische standpunt over de Natuurherstelwet werd ‘al maanden geleden bepaald’. Dat klopt slechts gedeeltelijk. Op de Europese Milieuraad eind december maakte ons land inderdaad een algemene positie over, waarin België akkoord ging met het ambitieniveau van de Commissie. Maar uit een recent intern overlegdocument van de federale regering dat Knack kon inkijken, staat dat een ‘gedetailleerde positie nog steeds in opmaak is’.

Is er sprake van voortschrijdend inzicht? De Croo staat er binnen de federale regering in ieder geval niet alleen voor. Ook minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V) had de afgelopen weken bezwaren tegen de Europese Natuurherstelwet – zijn partijgenoot, minister van Landbouw Jo Brouns, vreest net zoals bij de stikstofcrisis voor de gevolgen van de Europese verordening op de Vlaamse boeren.

Wel valt op dat premier De Croo en bijvoorbeeld niet partijvoorzitter Egbert Lachaert met de pauzepiste komt. Op federaal niveau heeft De Croo de Natuurherstelwet altijd aan klimaatminister Zakia Khattabi (Ecolo) overgelaten. Bij twee van de drie gewestregeringen zijn Ecolo-ministers in grote mate voor de materie bevoegd. Omdat het Belgische standpunt in Europa mee bepaald wordt door de gewesten, is het opmerkelijk dat De Croo met zijn pleidooi voor een ‘pauzeknop’ de vlucht vooruit neemt.

Mark Rutte

Eind april was De Croo nog van plan om zich in België veel terughoudender op te stellen over het omstreden dossier. Het federale niveau, zo klonk het toen, is nauwelijks bevoegd voor de materie en daarom heeft het weinig zin om net zoals bij de klimaatdossiers met de Vlaamse regering in de clinch te liggen. Toen al maakte de aanvankelijke ambitie van De Croo over de Natuurherstelwet voorzichtig plaats voor scepsis.

Die ommekeer kwam er niet zonder reden. De afgelopen weken nam de twijfel over de Natuurherstelwet in vrijwel heel Europa toe. Op de recente Noordzeetop in Oostende vroeg de Nederlandse premier Mark Rutte al om gas terug te nemen – de verkiezingsoverwinning van de BoerBurgerBeweging zat bij Rutte nog vers in het geheugen. Diezelfde dag uitten onder meer Denemarken, Finland, Ierland en Griekenland hun bezwaren via een informele brief aan de andere lidstaten die Knack kon inkijken.

Er is meer. Begin mei trok de Europese Volkspartij, de machtigste koepelpartij in de Europese Unie, op haar congres in München volop de kaart van de landbouwer tegen de Natuurherstelwet. Maandag liet de Franse president Emmanuel Macron al optekenen dat de verordening beter even in de koelkast kan. Tot slot stemde zowel de Visserij- als de Landbouwcommissie in het Europees halfrond tegen de Natuurherstelwet. De volledige liberale fractie, onder wie Open VLD-politica Hilde Vautmans, stemde tegen.

Europese vergadering

Eind juni vergaderen de Europese milieuministers opnieuw over de Natuurherstelwet – ditmaal is Demir wel van plan om te gaan. Naar aanloop van die bijeenkomst vond er woendagochtend een nieuw overleg plaats tussen de gewesten en de federale overheid. Ondanks de politieke meningsverschillen verliep dat relatief constructief. Momenteel ziet het er wel naar uit dat België zonder standpunt naar de vergadering trekt.

In de Europese Commissie maakt men zich alvast zorgen over de gang van zaken. Begin mei vond de bevoegde en enige groene Eurocommissaris Virginijus Sinkevicius het al nodig om op zijn sociale media een aantal mythes over de Natuurherstelwet te ontkrachten. Vanuit diezelfde optiek gaf Green Deal-Eurocommissaris Frans Timmermans afgelopen maandag aan Nederlandse media te kennen dat de Natuurherstelwet meer goed dan kwaad zal doen.

Het is op dit ogenblik niet duidelijk of die argumenten het standpunt van de premier en/of zijn regering nog zullen beïnvloeden.