Is het politieke einde van Boris Johnson nabij?

Ex-premier Boris Johnson moet zich vandaag voor het Britse parlement verantwoorden. Heeft hij het Lagerhuis bewust misleid over de coronafeestjes in zijn ambtswoning?

Boris Johnson mag zich opmaken voor een lastige dag. Vandaag moet hij in het Britse parlement uitleg komen geven over de vraag of hij het Lagerhuis doelbewust heeft voorgelogen in zijn tijd als eerste minister. Johnson wordt ervan verdacht met opzet niet de waarheid te hebben gesproken over de lockdownfeestjes die onder zijn auspiciën plaatsvonden in Downing Street 10, de ambtswoning van de Britse regeringsleider.

In het voorjaar van 2022 kreeg het Britse publiek vrijwel dagelijks nieuwigheden te horen over de manier waarop Johnson en co. hun eigen uitgaansbeperkingen niet hadden gerespecteerd. Wanneer de oppositie hem daar in het Britse parlement over ondervroeg, riposteerde Johnson steeds dat de richtlijnen onder zijn premierschap te allen tijden waren gevolgd. Ondanks het alcoholgebruik tijdens de bijeenkomsten, zo klonk het, ging het steeds om te verantwoorden werkvergaderingen.

Boete

Daar dacht onder meer de politie van Londen anders over. Voor de lockdownfeestjes kreeg hij een boete. Het schandaal betekende voor Johnson het begin van het einde van zijn premierschap – enkele maanden later moest hij een stap opzij zetten. Maar daarmee is de kous niet af. Dat Johnson in het Britse parlement de vermoorde onschuld speelde, dreigt hem nu zuur op te breken. Sprak hij in Westminster wel de waarheid tegenover zijn collega-parlementsleden, zoals de ongeschreven regels van het Britse parlement stellen?

Het onderzoek naar die vraag wordt geleid door het zogenaamde Privileges Committee, dat bestaat uit zeven Britse parlementsleden van zowel de regeringspartij als de oppositie. Het comité gaat niet alleen na of het Lagerhuis als dusdanig werd misleid, maar ook of de werking van de instelling daardoor werd belemmerd. In het laatste tussentijdse rapport oordeelde het comité alvast dat Johnson de Britse parlementsleden om de tuin heeft geleid. Voor Johnson betekent dat weinig goeds.

‘Schandalen’

Dinsdag lekte al een deel uit van Johnsons 52-bladzijden tellende verdediging. Daarin erkent hij deels zijn fouten. ‘Het is intussen duidelijk dat er bijeenkomsten waren die voorbij het punt gingen waarop ze redelijkerwijs als noodzakelijke werkbijeenkomsten konden worden beschouwd’, staat er te lezen. Maar het parlement heeft hij naar eigen zeggen ‘niet intentioneel noch roekeloos’ misleid, wel sprak hij te goeder trouw met de kennis die op dat moment voorhanden was.

Critici hechten weinig geloof aan die uitleg. Dat Johnson tijdens de pandemie met regelmaat de coronaregels op televisie kwam uitleggen, betekent dat hij zich wel degelijk bewust was van de inbreuken die hij beging en onder zijn ogen liet plaatsvinden. Het impliceert bovendien dat hij in het Britse Lagershuis de waarheid bewust heeft verdraaid, klinkt het. ‘Na ontelbaar veel leugens, schandalen en mislukkingen is het hoog tijd om voorgoed een einde te maken aan deze vertoning’, zegt het parlementslid Daisy Cooper van de Liberal Democrats.

Brexit

Zo’n vier uur lang zal Johnson zich woensdag moeten verantwoorden. Hij heeft zich omringd met een kransje advocaten die zijn onschuld trachten aan te tonen – zijn raadgevers worden met belastinggeld betaald. Als het comité Johnson schuldig bevindt, kan dat het einde van zijn parlementaire mandaat betekenen. Hij kan worden geschorst, en een nieuwe verkiezing in zijn kiesdistrict zou een vervanger moeten aanwijzen. Het is ook mogelijk dat het comité Johnson er slechts toe verplicht zich te verontschuldigen tegenover het parlement.

Binnen de Conservatieve Partij wordt Johnson voornamelijk door de invloedrijke rechtervleugel gesteund. Jacob Rees-Mogg, een uitgesproken brexitvoorstander, is Johnson nog altijd erkentelijk voor de Britse uitstap uit de Europese Unie. Hij meent dat tegenstanders van de brexit de situatie aangrijpen om Johnson daarvoor te straffen. Daarom moet huidig Brits premier Rishi Sunak op eieren lopen. Als hij zijn recente akkoord met de EU over de situatie in Noord-Ierland door het parlement wil krijgen, heeft hij de steun van die rechtervleugel – en dus van Johnson – broodnodig.