‘Het wordt te heet voor vrede’

Wetenschappers, inlichtingendiensten en militair strategen zijn het erover eens: de klimaatcrisis is een existentiële bedreiging voor onze veiligheid. Jennifer Morgan, de Duitse Vertegenwoordiger voor het Internationaal Klimaatbeleid, legt uit wat dat betekent.

Er heersten nog nooit zoveel gewapende conflicten als tegenwoordig. Dat de klimaatcrisis daar ook een belangrijke rol in speelt, is niet alom geweten. En toch: als de temperatuur wereldwijd verder stijgt, zal het letterlijk te heet worden voor vrede. Als de klimaat- en milieucrisissen datgene waarvan wij leven, vernietigen, dan heerst er waterschaarste en schieten de voedselprijzen omhoog. Als we zo doorgaan, zal een derde van de mensheid in de toekomst op plekken wonen die te heet of te droog zijn om er te overleven.

Veiligheid is meer dan de afwezigheid van oorlog: waterschaarste in de zomer zorgt nu al voor verdeeldheid tussen boeren en lokale gemeenschappen. Waar stormen, overstromingen en branden het levensonderhoud en de huizen van mensen schade berokkenen, nehmen deze hun toevlucht in andere gemeenten, steden en landen. Dat leidt tot een strijd om de verdeling van middelen, maar ook tot leed. Bijvoorbeeld in Somalië, waar hittegolven de ergste droogte in honderd jaar veroorzaakt hebben.

Daarbovenop stegen de graanprijzen omwille van de Russische aanvalsoorlog. Deze fatale combinatie was de oorzaak van de conflicten over de verdeling van middelen die de terreurgroep al-Shabaab benutte voor de aanwerving van huursoldaten. Terrorisme op een voedingsbodem van honger en vertwijfeling die het conflict tot vandaag de dag aanwakkert.

Kortom: wie aan veiligheid denkt, moet rekening houden met het klimaat – zelfs hier in Europa.

Om de verbanden beter te begrijpen heeft Duitsland zijn toonaangevende klimaatwetenschappers, militair strategen en de inlichtingendienst de opdracht gegeven om voor het eerst samen de klimaatgerelateerde risico´s in kaart te brengen – wereldwijd maar ook voor Duitsland en Europa – in een nationale, interdisciplinaire risicoanalyse inzake klimaat (NiKE).

De studie is duidelijk: toenemende, door extreme weersomstandigheden uitgelokte rampen zijn een gevaar voor de menselijke gezondheid, infrastructuur, leveringsketens en economie – ook in de EU en in Duitsland. Schaarste in grondstoffen en extreme prijsfluctuaties versterken humanitaire crisissen, migratie en conflicten wereldwijd. Ze veroorzaken hoge aanpassings- en wederopbouwkosten, die een negatieve impact hebben op de toch al stagnerende economische groei en ons investeringspotentieel doen dalen. Al deze factoren kunnen indirect ongelijkheid en conflicten verscherpen. Dat levert bovendien een voedingsbodem voor extremisten en populisten.

De harde feiten in deze analyse zetten ons en elke Europese regering voor het vraagstuk: hoe kunnen we ons land en onze burgers beschermen?

Voor mij is het vanzelfsprekend: we moeten broeikasgassen die ontstaan tijdens de verbranding van fossiele brandstoffen en bij ontbossing vrijkomen, drastisch reduceren. En dat met de helft van het huidige niveau in de komende vijf jaar – aldus de Wereldklimaatraad. Uiteindelijk is het devies: elke tiende van een graad minder in de opwarming van de aarde maakt ons leven veiliger.

Wij als EU kunnen hiermee ook ons concurrentievermogen en onze economische veerkracht verbeteren. Daarnaast zorgen we voor meer energiezekerheid en -onafhankelijkheid. Dat betekent hernieuwbare energie verder ontwikkelen en de import van fossiele energiebronnen verminderen.

We kunnen de klimaatrisico´s echter niet alleen bedwingen: de G20 in het bijzonder moet zijn CO2-uitstoot eveneens beperken. Om dit snel genoeg om te zetten hebben we vooral samenwerking en sterke partnerschappen nodig waar iedereen baat bij heeft. De kwetsbaarste landen mogen we hierin niet uit het oog verliezen. Duitsland is al meer dan 40 klimaat-, energie- en ontwikkelingspartnerschappen aangegaan. Dergelijke samenwerkingsverbanden dragen ook bij aan onze veiligheid. Internationaal klimaatbeleid betekent veiligheids- en stabiliteitsbeleid

De NiKE laat er geen twijfel bestaan: hoe langer we wachten met het ambitieus uitvoeren van de doelstellingen in de Klimaatakkoord van Parijs, hoe onveiliger en onvoorspelbaarder de wereld wordt waarin we leven. De omschakeling naar een zuivere, veerkrachtige en rechtvaardige economie en levenswijze is van belang voor onze veiligheid – en bijgevolg voor wereldwijde vrede.

Jennifer Morgan is de Duitse Vertegenwoordiger voor het Internationaal Klimaatbeleid