Het ambitieuze klimaatplan van Frans Timmermans: zo wil Europa CO2-neutraal worden

De Europese Commissie heeft haar langverwachte pakket wetgevende maatregelen gepresenteerd waarmee de EU tegen 2050 klimaatneutraal moet worden. ‘We doen dit om de mensheid nog een kans te geven om te vechten.’

Het gaat om twaalf wetgevende voorstellen die de Europese klimaatwet moeten realiseren. Het pakket kreeg de naam Fit for 55 mee, een verwijzing naar de doelstelling om tegen 2030 de uitstoot van broeikasgassen met minstens 55 procent te verminderen ten opzichte van het referentiejaar 1990. Tegen 2050 wil de Europese Unie helemaal klimaatneutraal zijn.

Verbod op verbrandingsmotoren

De opvallendste elementen in het pakket zijn een verbod op de verkoop van voertuigen met benzine- of dieselmotoren vanaf 2035, de uitrol van een netwerk van elektrische laadpalen, de invoering van CO2-uitstootrechten voor transport en gebouwen, de uitbreiding van het bestaande systeem voor de handel in uitstootrechten naar de scheepvaart en een belasting op kerosine.

Om de Europese industrie te beschermen tegen concurrentie uit werelddelen waar minder strenge klimaatregels gelden, wil de Commissie een soort CO2-grensheffing invoeren.

Om in voege te kunnen treden, moet het pakket wel nog worden goedgekeurd door de 27 lidstaten van de Europese Unie en het Europees Parlement. Er wordt nog heel wat weerwerk verwacht en er zullen nog maanden aan onderhandelingen aan te pas komen.

Ambitieus

Het pakket werd woensdag voorgesteld door Europese Commissievoorzitter Ursula von der Leyen, vicevoorzitter Frans Timmermans van de Green Deal en de bevoegde eurocommissarissen.

Het gaat om het meest ambitieuze Europese klimaatplan ooit. ‘We gaan veel vragen van onze burgers,’ zei Frans Timmermans. ‘We gaan ook veel van onze industrieën vragen, maar we doen het voor de goede zaak. We doen het om de mensheid nog een kans te geven om te vechten.’

‘Door nu te handelen kiezen we voor een betere, gezondere en welvarendere weg voor de toekomst,’ aldus Von der Leyen. ‘Het is onze taak om niet alleen het welzijn van onze generatie, maar ook die van onze kinderen en kleinkinderen te verzekeren. Europa is klaar om de weg te tonen.’

Betaalbaarheid

Met deze ‘wegenkaart’ naar een klimaatneutraal Europa wil de Commissie niet enkel de strijd tegen klimaatverandering naar een hoger niveau tillen, ze gelooft ook dat de transitie naar een duurzamer economisch model voor nieuwe groei en jobs zal zorgen.

Vast staat dat het leven duurder zal worden voor burgers en bedrijven die niet op ‘groen’ overschakelen.

Sociaal klimaatfonds

Om de vrees voor de sociale kostprijs van de maatregelen weg te nemen, stelt de Commissie voor om een sociaal klimaatfonds in het leven te roepen. Dat moet meer dan 144 miljard euro ter beschikking kunnen stellen.

Het fonds zal gespijsd worden door een deel van de inkomsten uit de emissiehandel voor wegvervoer en gebouwen. In de periode 2025-2032 moet er zo 72,2 miljard euro naar het fonds vloeien, dat door de lidstaten nog eens moet worden aangevuld met hetzelfde bedrag. Op die manier moet het fonds over een slagkracht van 144,4 miljard euro beschikken. Tenminste, dat stelt de Commissie voor. Het zijn evenwel de lidstaten en het Europees Parlement die het laatste woord hebben.

Ook andere maatregelen die de Commissie nu voorstelt kunnen tot hogere prijzen leiden. Voor het reeds bestaande ETS-systeem voor de energiesector, de zware industrie en de intra-Europese luchtvaart worden de emissiedoelstellingen aangescherpt, terwijl er voor enkele producten die uit niet-EU-landen worden geïmporteerd een grenstaks komt – een ‘carbon border adjustment mechanism’ (CBAM).

Greenpeace: voorstellen zijn niet voldoende om klimaatcrisis aan te pakken

Het klimaatpakket dat de Europese Commissie woensdag heeft voorgesteld, is niet voldoende om de klimaatcrisis aan te pakken. Daarvoor waarschuwt milieuorganisatie Greenpeace in een reactie.

Het is ‘als een hoogspringer die een medaille opeist omdat hij onder de lat binnenkomt. Je kan de regels van het spel niet omzeilen net zoals je de klimaatwetenschap niet kan negeren’, zegt Jorgo Riss van Greenpeace EU. ‘Dit hele pakket is gebaseerd op een doelstelling die te laag is, niet standhoudt tegen de wetenschap en de vernietiging van de levensondersteunende systemen van onze planeet niet zal stoppen.’

Riss wijst er nog op dat veel beleidsmaatregelen pas binnen tien jaar of langer een effect zullen hebben, zoals de geleidelijke afschaffing van vervuilende auto’s. Andere maatregelen zullen dan weer een negatief effect hebben op het klimaat, zoals het verbranden van bomen labelen als hernieuwbare energie.

VBO: beleid moet ‘coherent, realistisch en betaalbaar’ zijn

Het ‘bijzonder ambitieus’ klimaatpakket dat de Europese Commissie woensdag wereldkundig gemaakt heeft, moet voor het VBO ‘uitmonden in een coherent, realistisch en betaalbaar beleid zodat de toekomst van de Europese industrie niet in gevaar wordt gebracht’.

De Belgische werknemersorganisatie is tevreden dat de teksten eindelijk gepubliceerd zijn, zodat bedrijven snel zicht krijgen op de ‘ingrijpende veranderingen die op hen afkomen’, zodat ze de nodige stappen kunnen nemen.

Maar het VBO waarschuwt daarbij voor verschillende elementen uit het wetgevend pakket van ‘Fit for 55’. Het Europees Parlement en de Raad moeten ervoor zorgen dat het pakket een coherent én realistisch geheel oplevert, aldus gedelegeerd bestuurder Pieter Timmermans. ‘We verzoeken de Belgische overheden en Europarlementariërs dan ook om hierop toe te zien wanneer zij de teksten bespreken. Bovendien kan de groene omwenteling alleen maar succesvol zijn als ze de Europese industrie niet in gevaar brengt. Het pakket moet de industrie er dus toe in staat stellen om zich de komende jaren te heroriënteren naar klimaatneutraliteit in 2050’, dixit Timmermans.

De Belgische bedrijven zullen extra inspanningen moeten leveren om de doelstellingen te halen. Daarom hoopt Timmermans dat het Europese en Belgische wetgevende proces niet te lang aansleept ‘want voor ondernemingen is een duidelijk regelgevend kader de sleutel tot investeringen’.

Essenscia vraagt ondersteunend beleidskader

Essenscia, de Belgische sectorfederatie van de chemie, kunststoffen en life sciences, verwelkomt de ambitieuzere Europese klimaatdoelstellingen die woensdag werden gelanceerd. Wel vraagt de sectorfederatie om een ondersteunend beleidskader, dat moet voorzien in een voldoende ruim aanbod aan betaalbare koolstofvrije energiedragers, innovatie- en investeringsteun en beschermingsmaatregelen tegen oneerlijke concurrentie.

Essencia haalt aan dat de Belgische sector van de chemie en life sciences reeds een daling met 37 procent van de uitstoot van broeikasgassen heeft gerealiseerd, zonder daarbij afbreuk te doen aan de economische groei. Toch waarschuwt de sectorvereniging voor goedbedoelde maatregelen met een tegengesteld effect.

Daarom vraagt essencia om in te zetten ‘op een coherent beleidskader dat de chemie-industrie toelaat om in Europa te blijven investeren en innoveren in klimaatvriendelijke en circulaire productietechnieken’. Daarvoor is voldoende koolstofarme energie nodig, net als een adequate bescherming tegen internationale concurrentiekracht en steun voor de ontwikkeling van nieuwe technologieën.

Unizo vreest ‘verborgen risico’s voor kmo’s’

Unizo spoort de leden aan om de doelstellingen te halen die de Europese Commissie onthulde bij de voorstelling van het Europees klimaatpakket. Maar de ondernemersorganisatie waarschuwt voor de positie van de kleine- en middelgrote ondernemingen omdat er sprake is van ‘verborgen risico’s voor kmo’s’.

‘Om onze toekomst te garanderen, moeten we zeker en vast ook vanuit de bedrijfswereld voor een duurzamere productie ijveren’, zegt gedelegeerd bestuurder Danny Van Assche. ‘Tegelijk moeten we wel waakzaam zijn opdat kmo’s niet benadeeld worden door administratieve kafka en bijkomende prijsstijgingen voor essentiële producten.’

Een mes dat aan twee kanten snijdt, aldus Unizo, omdat de ambitieuze aanpak tegen klimaatverandering nodig is. Maar kmo’s mogen niet ‘weggeconcurreerd’ worden. Voor de ondernemersorganisatie moeten verschillende ‘addertjes onder het gras’ verdwijnen. De grenstaks, een ‘carbon border adjustment mechanism’ (CBAM), zorgt er bijvoorbeeld wel voor dat Europese bedrijven niet gestraft worden door lokaal te produceren. Maar in de aangifte is een complexe berekening nodig voor de uitstoot van geïmporteerde producten. ‘Indien niet alle informatie beschikbaar is, past de bevoegde autoriteit een berekening toe die gebaseerd is op de slechtste 10 procent presteerders op vlak van uitstoot in de EU, legt Unizo uit. Zo worden kleine importeurs geconfronteerd met hogere koolstofprijzen voor de import van producten, klinkt het.