‘Heeft het Europese model een toekomst in Moldavië en Georgië?’

Europa schrok van het resultaat van verkiezingen in Moldavië en Georgië. Heeft het Europese model daar een toekomst?

Hoe aantrekkelijk is de Europese Unie nog voor landen in haar directe omgeving? De vraag kan worden gesteld nu de Unie twee keer een tik gekregen heeft die ze niet zag aankomen. Moldavië koos er bij referendum maar met een flinterdunne meerderheid voor om het streven om bij Europa aan te sluiten in de grondwet te verankeren. In Georgië verloor de pro-Europese oppositie de parlementsverkiezingen van de regeringspartij Georgische Droom, die steeds meer naar Moskou kijkt. In beide gevallen houdt de pro-­Europese zijde vol dat er sprake was van ongeoorloofde Russische inmenging in de verkiezingen.

Zeker in voormalige Sovjetrepublieken zoals Moldavië en Georgië zit de schrik er na de Russische inval in Oekraïne goed in. Georgische Droom verwees daar in zijn verkiezingscampagne ook uitdrukkelijk naar: kies niet voor oorlog, maar voor vrede. Rusland kwam in 2008 al militair tussenbeide in Georgië. Het land herinnert zich dat het toen van het Westen alleen verbale steun kreeg. Moldavië en Georgië zijn ook het terrein van drie van de zogenaamde ‘frozen conflicts’, gebieden die na het uiteenvallen van de Sovjet-­Unie betwist bleven. Transnistrië scheurde zich af van Moldavië. Abchazië en Zuid-Ossetië zijn Georgische provincies die zich nu onafhankelijk noemen, wat alleen door Rusland wordt erkend.

De invloed van de agressieve politiek van het Kremlin laat zich trouwens ook in de Unie zelf voelen. De Hongaarse premier Viktor Orbán stond als eerste in Tbilisi om Georgische Droom te feliciteren. Hij is op dit moment nochtans voorzitter van de Raad van de Europese Unie. Maar de winnaar van de verkiezingen in Georgië spiegelt zich dan ook aan het succes van Orbáns partij Fidesz en aan zijn illiberale politiek in Hongarije. Dat doet ondertussen ook Robert Fico in Slowakije. In het Oosten van Duitsland komt de nieuwe succespartij Bündnis Sahra Wagenknecht ook op voor een betere relatie met Rusland.

Zoals Orbán en Fico in de EU wil ook Georgië alle ballen tegelijk in de lucht houden. Het kan niet zonder westerse steun, maar het is ook ­afhankelijk van Russische olie en gas. Aansluiten bij Europa blijft ­prioritair, zegt Tbilisi, maar Brussel besliste alvast om de gesprekken over een lidmaatschap van Georgië op te schorten. Het land moet zijn pro-Russische koers eerst bijsturen. Het probleem is dat de mensen daar wel bij Europa willen, maar dat ze bang zijn voor Rusland, waar ze zo veel dichter bij leven. Dan is het hemd toch nader dan de rok.