Op een moment dat de wereld met argusogen naar de afwikkeling van de Amerikaanse presidentsverkiezingen zal kijken, legt minister van Buitenlandse Zaken Hadja Lahbib woensdag in het Europees Parlement haar eigen politieke toekomst in de weegschaal. Ze moet dan immers bewijzen dat ze klaar is om toe te treden tot de nieuwe Europese Commissie.
Lahbib zal woensdagochtend vanaf 09.00 uur tijdens een drie uur durende hoorzitting moeten aantonen dat ze een geschikte kandidate is om toe te treden tot de nieuwe beleidsploeg van voorzitter Ursula von der Leyen. Zij reserveerde voor de Belgische kandidate een portefeuille die zowel Paraatheid en Crisisbeheer als Gelijkheid omvat. Lahbib zal eerst een kwartier een inleidende presentatie geven, waarna ze bestookt zal worden met vragen door leden van liefst zes parlementscommissies. Omdat haar portefeuille niet één op één overeenkomt met de bevoegdheden van één commissie, zijn er uiteindelijk vier commissies verantwoordelijk voor de hoorzitting. Daarnaast zijn er ook nog twee uitgenodigde commissies.
Na het kruisverhoor trekken de coördinatoren van de politieke fracties zich terug voor de evaluatie. Ze moeten binnen 24 uur twee vragen beantwoorden: beschikt de Belgische minister over het engagement en de capaciteiten om lid te worden van de Commissie, en is ze geschikt om de specifieke bevoegdheden uit te oefenen die Von der Leyen haar heeft toevertrouwd?
Als die vragen instemmend worden beantwoord door coördinatoren die op basis van de sterkte van hun fracties samen een tweederdemeerderheid vertegenwoordigen, dan hoeft Lahbib enkel nog te wachten tot de stemming over de voltallige Commissie. Die is voorzien voor 27 november. Lahbib en de nieuwe Commissie zouden dan begin december uit de startblokken schieten.
Slaagt Lahbib er niet in om een tweederdermeerderheid te overtuigen, dan wacht een herexamen. Er zijn twee opties. Ofwel stellen de parlementsleden bijkomende schriftelijke vragen, ofwel wordt de hoorzitting op een later tijdstip hervat voor nog eens anderhalf uur. Is er dan nog steeds geen tweederdemeerderheid in zicht, dan wordt uiteindelijk met een stemming bij gewone meerderheid in commissie beslist over het lot van de Belgische.
De vier commissies zijn Ontwikkeling (DEVE), Vrouwenrechten en Gendergelijkheid (FEMM), Burgerlijke Vrijheden, Justitie en Binnenlandse Zaken (LIBE) en Milieu, Openbare Gezondheid en Voedselveiligheid (ENVI). De commissie Werk en Sociale Zaken (EMPL) en de ondercommissie Openbare Gezondheid (SANT) zijn uitgenodigd, maar hebben geen stem in de besluitvorming.
De hoorzittingen zijn geen formaliteit. Het is een uitgelezen moment voor de parlementsleden om hun controle op het dagelijks bestuur van de Europese Unie te vestigen en dat zorgt doorgaans voor enige profilering en dadendrang. Vijf jaar geleden struikelden liefst drie kandidaten tijdens de hoorzittingen.
De entourage van Lahbib kijkt het kruisverhoor niettemin met vertrouwen tegemoet, maar is zich wel bewust van een aantal politieke risico’s. Zo is een tweederdemeerderheid minder evident in een parlement waar de klassieke pro-Europese politieke families aan macht hebben ingeboet en rechtse en extreemrechtse fracties sterker zijn geworden. Ook is geweten dat de socialisten lonken naar de bevoegdheid Gelijkheid van de Belgische liberale.
Lahbib moet niet enkel rekening houden met partijpolitieke steekspelletjes, ze zal allicht ook wat netelige vragen over haar verleden voor de voeten geworpen krijgen. Die zouden kunnen gaan over haar bezoek als toenmalig journaliste aan de Krim in 2021, of over de affaire van de visa voor een Iraanse delegatie die haar Belgische ministerschap in gevaar bracht.
Anderzijds zal Lahbib kunnen aanvoeren dat ze de voorbije jaren onder meer met B-FAST veel ervaring en expertise heeft opgedaan over crisisbeheer en humanitaire hulpverlening aan landen in oorlog en in rampgebieden. Op vlak van gelijkheid kan ze wijzen op de aandacht die ze als minister had voor bijvoorbeeld LGBTIQ-rechten. Het recente, succesvolle Belgische EU-voorzitterschap kan haar eveneens een duw in de rug geven.
