‘Groene energie? Pogingen om Hongarije op het goede pad te zetten, worden door Orban ondermijnd’

“De inspanningen die Hongarije levert om de gevolgen van de klimaatverandering te beperken, zijn onvoldoende, en de investeringen in groene energie schiet tekort’, schrijft Ada Amon, die voor de stad Boedapest de uitrol van klimaatmaatregelen voorbereidt. Ze vraagt de EU om steun, omdat ze vreest dat de tegenwerking van premier Viktor Orban uiteindelijk gevolgen zal hebben voor alle Hongaren.

Berichten over massale verwoestingen als gevolg van de klimaatcrisis zijn nu een vast onderdeel van het nieuws. Alleen al in het afgelopen jaar hebben we langdurige droogte en watertekorten in Spanje gezien; overstromingen en aardverschuivingen in Italië, Tsjechië en Slovenië; en bosbranden die over het Portugese vasteland en de Griekse eilanden razen. Met nog drie maanden te gaan is 2023 nu al zowel het warmste als het economisch schadelijkste jaar in de geschiedenis, als het gaat over klimaatverandering.

Tegen zo’n achtergrond zou je verwachten dat er luid wordt geroepen om actie. En in veel gevallen klinkt er in de Europese hoofdsteden ook de roep om vaart te zetten achter de Green Deal-toezeggingen van de EU. Er ontstaat echter ook een groeiende weerstand, met name van politiek rechts, tegen niet alleen de pan-Europese inspanningen op dit gebied, maar ook de inspanningen die op lokaal niveau worden voorgesteld en ingevoerd.

Ik weet dit uit de eerste hand, door mijn werk op de klimaatafdeling van de gemeenteraad van Boedapest. Hier hebben we geprobeerd Hongarije te positioneren als een uitstekende kandidaat voor de invoering van hernieuwbare energie. Onze beweegredenen voor dit standpunt zijn goed: gezien het grote aantal zonuren en de temperaturen die in Boedapest worden bereikt, geloven we dat er enorme mogelijkheden zijn voor onze burgers en bedrijven om te profiteren van zonne-energie in een tijd van ongekende volatiliteit met en inspanningen om af te stappen van fossiele brandstoffen. We geloven ook dat een dergelijke overgang zal helpen bij het democratiseren van het energiebeheer van onze stad.

In 2022 hebben we de eerste stap gezet om dit doel te bereiken door een online zonnekaart uit te rollen die voor het eerst een schatting geeft van de mogelijkheden voor zonne-energie op elk mogelijk dak in Boedapest. Met behulp van de nieuwste 3D-technologie informeert deze kaart burgers, huis voor huis, hoeveel van het oppervlak van hun dak kan worden gebruikt voor zonne-energie, welk formaat panelen ze nodig zouden hebben en welk vermogen en hoeveel energie de installatie van een dergelijke infrastructuur zou produceren.

(Lees verder onder de preview.)

Het was een gedurfd plan, in overeenstemming met onze beloften om te voldoen aan de eisen van onze kiezers voor een groene transitie, en het was ook een plan dat de regerende Fidesz-partij van ons land duidelijk boos maakte. Want binnen twee weken na onze beleidsaankondiging voerde de Hongaarse regering nieuwe regels in voor de installatie van zonnepanelen en verbood om energie uit deze bron terug te voeren naar het elektriciteitsnet van het land.

In een tijd van grote afhankelijkheid van corrupt Russisch gas, olie, kernenergie en hardnekkig hoge energiekosten was het een verbijsterende en ogenschijnlijk onlogische stap. In het geval van Viktor Orban en anderen van populistisch rechts in heel Europa is het echter een weerspiegeling van de scepsis ten opzichte van de klimaatnoodtoestand; een onwil om te buigen en nieuwe en schonere energiebronnen na te streven; en misschien bovenal diende het als een zorgwekkende voorbode van een gedrag dat Europa zou kunnen overspoelen in het geval van een rechtse overwinning bij de verkiezingen voor het Europees Parlement volgend jaar.

De situatie in Hongarije met betrekking tot de groene transitie en de inspanningen om de gevolgen van de klimaatverandering te beperken, is nijpend. We lopen achter op een groot deel van de rest van de EU, waarbij noch economie noch geografie onze achterstand bevredigend kunnen verklaren. Elke poging om ons in de goede richting te bewegen wordt ondermijnd door interventies van Orban en zijn regering, die felle tegenstanders zijn van zowel Europese als lokale inspanningen om over te schakelen. 

Orban zelf heeft de mitigatie “pure onzin” en een “utopie” genoemd en plannen in gang gezet om de levensduur van de grootste bruinkoolcentrale van ons land te verlengen, die verantwoordelijk is voor bijna de helft van de totale CO2-uitstoot van de Hongaarse elektriciteitssector.  Dit gedrag en de diepgewortelde ontkenning zullen uiteindelijk leiden tot ontberingen en levensbedreigende schade voor de Hongaren.

Vooral in Boedapest moeten we actie ondernemen. Een vijfde van het totale elektriciteitsverbruik van het hele land wordt hier verbruikt. We hebben ook een stedelijk hitte-eilandeffect, waardoor de temperaturen in onze binnenstad ’s zomers vaak oplopen tot boven de 40°C. We hebben ook een landoppervlak van ongeveer 6% dat in overstromingsgebieden ligt als gevolg van de Donau en zijrivieren die door de stad stromen, en we schatten dat 7,7% van de gebieden in Boedapest die waarschijnlijk zullen overstromen risicogebieden zijn, die mensenlevens en eigendommen in gevaar brengen. We zijn dus een gebied dat zeer kwetsbaar zou kunnen zijn voor de gevolgen van klimaatverandering.

(Lees verder onder de preview.)

Daarom hebben we beleid geïntroduceerd, zoals onze strategie voor zonne-energie, waarmee we kunnen voldoen aan de eisen van de ‘Mission 100 Climate Neutral and Intelligent Cities‘ van de EU.

Maar hoe ambitieus we ook zijn als het gaat om de klimaattransitie van de stad, we worden als stad in onze mogelijkheden beperkt door een nationale regering die niet alleen de EU-wetgeving schendt en de Russische belangen in Europa beschermt, maar ook fondsen achterhoudt die expliciet bedoeld zijn voor klimaatdoeleinden waar Boedapest en het hele land baat bij zouden hebben.

Voor ons, in Boedapest en andere stedelijke Europese gebieden die klem zitten of kwetsbaar zijn voor populistische obstakels, hebben we bescherming en de vrijheid nodig om een infrastructuur te creëren waarin klimaatbewuste keuzes in de vorm van energieproductie, transport en andere dagelijkse activiteiten goedkoper, sneller en comfortabeler zijn voor onze burgers. 

Ik hoop dat de EU en andere bondgenoten van Boedapest ons zullen steunen in onze vastberadenheid om klimaatvriendelijk beleid uit te rollen – en ervoor te zorgen dat we een politieke ruimte hebben waarin gemeenten kunnen handelen.

Ada Ámon is politiek adviseur, hoofd van de klimaatafdeling van de gemeente Boedapest en panellid op het 2023 Budapest Forum.