Volgens een reportage van de BBC hebben pushbacks door de Griekse kustwacht de afgelopen drie jaar de dood van minstens 43 migranten veroorzaakt. Een aantal migranten zou zelfs opzettelijk in het water zijn gegooid.
Dat de Griekse kustwacht zich onverminderd schuldig blijft maken aan illegale pushbacks is geen nieuws. Veel opzienbarender is de manier waarop dat volgens een nieuwe BBC-documentaire gebeurt. Journalisten van de Britse omroep onderzochten vijftien gevallen waarover lokale media en ngo’s al eerder hadden bericht. Voor vijf gevallen vond de BBC nieuwe getuigenissen van migranten die vertellen hoe lotgenoten of zijzelf door de Griekse autoriteiten in zee waren gegooid. Andere getuigen vertellen dat ze op opblaasbare vlotten zonder motor waren gezet. In een aantal gevallen bleken die lek.
‘Er zijn eerder al zeer gelijkaardige getuigenissen naar buiten gekomen’, vertelt Flor Didden, migratie-expert bij 11.11.11, in een gesprek met Knack. ‘Zo zijn er ook verhalen over mensen die met handboeien in de zee werden gegooid.’
Standaardpraktijk
De Griekse kustwacht kwam al eerder met schandalen in het nieuws. Zo wordt ze ook genoemd als hoofdverantwoordelijke voor een scheepsramp precies een jaar geleden. In de Griekse wateren kwam toen een boot met meer dan 700 vluchtelingen aan boord in de problemen. Niet veel later zou de boot kapseizen. Slechts 104 opvarenden konden van de verdrinkingsdood worden gered.
Na scheepsramp voor Griekse kust: ‘Frontex moet zich terugtrekken uit Griekenland’
‘Griekenland heeft er alles aan gedaan om te verbergen dat het hier om een pushback ging’, zegt Didden. ‘Bewijsmateriaal is aantoonbaar in de doofpot verdwenen, mensen zijn onder druk gezet om valse getuigenissen af te leggen, organisaties die de pushbacks in kaart brengen, kregen een aanhoudingsbevel in de bus. Intussen is het overduidelijk dat pushbacks in Griekenland een standaardpraktijk zijn geworden. Wij hebben begin dit jaar een rapport uitgebracht waarin staat dat het land vorig jaar meer dan 25.000 pushbacks heeft uitgevoerd.’
Al langer dan vandaag vragen ngo’s als 11.11.11 dat de Europese Commissie tegen die praktijken optreedt. ‘De Europese Commissie moet hier haar rol spelen als guardian of the treaties’, zegt Didden. ‘Dat kan dan door inbreukprocedures op te starten, maar die zijn erg tijdrovend. In dit geval zijn de regels zo duidelijk en zo flagrant met de voeten getreden dat zowel Europa als Frontex best onmiddellijk ingrijpen en hun steun aan de Griekse grensbewaking stopzetten. Want dat is natuurlijk het perverse: voor het bewaken van zijn grenzen heeft Griekenland, verspreid over meerdere jaren, miljarden gekregen.’
‘Schild van Europa’
Dat Europa nog niet eerder optrad, heeft volgens Didden ten dele te maken met het vorig jaar gesloten Europese migratiepact. ‘De Commissie wilde de lidstaten aan de buitengrenzen niet te veel voor het hoofd stoten. Ze hadden de steun van die lidstaten nodig om dat pact goedgekeurd te krijgen. Maar dat pact ligt er intussen. Er is nu geen enkel excuus meer om niet hard op te treden.’
Dat de Commissie toch blijft talmen, heeft mogelijk nog een andere reden. Bij een bezoek aan Griekenland noemde Commissievoorzitter Ursula von der Leyen het land ooit ‘het schild van Europa’. Een dergelijke uitspraak doet vermoeden dat de Commissie, zonder het met zo veel woorden te zeggen, ook wel de voordelen ziet van de brutale Griekse aanpak. ‘Die logica wordt helaas gehanteerd’, zegt Didden. ‘Maar er zijn ook lidstaten die begrijpen dat dergelijk geweld niet in hun voordeel is. Het gaat hier over mensen zonder enig perspectief en die bereid zijn meerdere pogingen te ondernemen. Als ze in Griekenland aankomen en meteen geconfronteerd worden met bruut geweld, zullen ze niet geneigd zijn om er asiel aan te vragen, maar zo snel mogelijk doorreizen naar een andere Europese lidstaat. Staatssecretaris Nicole de Moor beseft dat ook, en heeft er de Commissie al regelmatig over aangesproken.’
Rest nog de politieke wind die vandaag door Europa waait. Die lijkt bepaald niet in het voordeel van mensen op de vlucht en hun rechten. ‘Dat is zo’, zegt Didden. ‘Maar tegelijk zie je ook dat de Europese spreidstand stilaan onhoudbaar groot wordt. Je kunt niet én jezelf mondiaal in de markt zetten als een unie van waarden én doodseskaders inzetten om mensen te doen verdrinken. Als Europa op het vlak van mensenrechten nog enige autoriteit had, dan dreigt ze die nu helemaal te verliezen.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier