‘Giorgia Meloni kijkt naar Frankrijk en wil meer macht voor de president in Italië’

De Italiaanse eerste minister Giorgia Meloni is doorgaans niet bijster gesteld op wat Frankrijk te bieden heeft. De nieuwssite Politico weet nu dat er toch één instelling is die ze de Fransen benijdt, en dat is het presidentschap. Het gaat Meloni dan vooral om de macht waarover het rechtstreeks verkozen staatshoofd bij de buren beschikt. Op een moment dat het systeem in Frankrijk zelf over de tong gaat omdat te veel zeggenschap in de handen van één persoon niet ideaal blijkt, wil ze de Italiaanse grondwet toch in die zin wijzigen. Ze begon daarover vorige week alvast gesprekken met de leiders van de oppositie.

Meloni wil de kwestie desnoods bij referendum aan het volk voorleggen.

Die vinden overigens ook dat er werk is aan de labiele Italiaanse democratie. Meloni leidt de 68e Italiaanse regering in 77 jaar. De president heeft een ceremoniële functie en zo goed als elke regering leidt een wankel bestaan. Het probleem is dat dit systeem na de Tweede Wereldoorlog en de dictatuur van Benito Mussolini precies werd uitgewerkt om te vermijden dat één persoon opnieuw te machtig zou worden. En laat de nationaal-conservatieve partij Fratelli d’Italia van Meloni nu net zijn ontstaan uit de post-fascistische Movimento Sociale Italiano, die in 1946 werd opgezet om de gedachte aan de Duce levend te houden.

Na haar gesprek met de premier houdt voorzitster Elly Schlein van de centrumlinkse Partito Democratico de boot af. Ze is bang dat een regeringsleider met meer macht tot nog meer polarisering in de samenleving zal leiden. De oppositie ziet, bijvoorbeeld, meer in een kanselierschap naar Duits model, waarin een regering in het parlement alleen met een constructieve motie van wantrouwen ten val kan worden gebracht. Dat wil zeggen dat er tegelijk een alternatief wordt voorgesteld.

Meloni blijft voorlopig bij wat voor haar de moeder van alle hervormingen moet worden. Die moet ten minste leiden tot een sterker premierschap dan vandaag het geval is. Ze gelooft dat de politieke instabiliteit het land ook economisch schaadt en dat de mensen genoeg hebben van alle ‘achterkamerdeals, waarover hun mening niet wordt gevraagd’. Ze wil de kwestie desnoods bij referendum aan het volk voorleggen. Dat is niet zonder risico. In 2016 vroeg de toenmalige centrumlinkse premier Matteo Renzi bij referendum de mening van de Italianen over zijn voorstel tot herziening van de grondwet. Hij verloor en kon niet anders dan opstappen. Giorgia Meloni heeft haar buit dus nog niet binnen.