‘Stijgende gasprijs: wie betaalt de rekening? U en ik’

De stijging van de gasprijs maakt deel uit van een geopolitieke machtsstrijd en treft ons allen.

‘De gashandel is een keiharde wereld. Geld, geld, geld, dat is het enige wat telt’, zei Ivo Van Isterdael, hoofdadviseur bij energie­regulator CREG, meer dan twee jaar geleden in Knack. Dat is nog altijd zo. De gasprijs klom de voorbije weken tot 50 euro per ­megawattuur, de hoogste notering in 14 maanden. Het is duidelijk meer dan de 30 euro van één jaar geleden, maar veel minder dan de piek van 311 euro in augustus 2022. Decennialang betaalden we iets tussen de 15 en 25 euro per megawattuur. 

Al enige tijd volstaat de kleinste gebeurtenis om de gasprijs te doen bewegen. De stijging van de voorbije weken kwam er nadat de doorvoer van Russisch gas via Oekraïne na zes decennia werd stopgezet. Want vergis u niet, ondanks de sancties tegen Rusland na de inval in Oekraïne bleef Europa gas aankopen bij Vladimir Poetin.

Vorig jaar pompte het Russische staatsbedrijf Gazprom ruim 16 miljard kubieke meter via Oekraïense leidingen naar Slowakije en Polen, goed voor bijna 6 procent van alle EU-import. In totaal haalde de EU toen 54,4 miljard kubieke meter gas uit Rusland, 21 procent meer dan in 2023. Rusland was zo goed voor ruim 18 procent van alle Europese gasinvoer.

Net zoals bij de vorige opstoten van de gasprijs zijn er heel wat partijen die daarvan profiteren, met name de VS waar straks Donald Trump opnieuw president wordt, en ook Azerbeidzjan en Qatar. Zij springen graag in het gat nu een deel van de Russische gasleveranties aan Europa wegvalt én zij kunnen dat doen tegen een hogere prijs. Staatsbedrijf Qatargas, de Amerikaanse gas- en oliegiganten zoals ExxonMobil: allemaal verdienen ze sloten geld als de gasprijs hoog noteert. Net zoals wereldwijde grondstoffenhandelaars als Trafigura, Vitol en Gunvor, of hefboomfondsen en financiële spelers zoals een Goldman Sachs, die gas kopen en verkopen met als enige doel zo veel mogelijk winst te maken.

Wie betaalt de rekening? U en ik. Wij moeten ook nog eens meer betalen voor onze elektriciteit, want die prijs is gekoppeld aan de gasprijs. Ondertussen lopen we verloren in de jungle van energiecontracten, waardoor we zelfs niet weten welk contract het voordeligst zou kunnen zijn. Ook scholen, ziekenhuizen, bedrijven enzovoort delen in de klappen. De Europese industrie betaalt een veelvoud voor haar energie vergeleken met de concurrenten in de VS. Het is een reden voor multinationals om buiten Europa te investeren en brengt de Europese economie nog meer in moeilijkheden. En zo maakt de hogere gasprijs deel uit van een geopolitiek machtsspel, waarin lang niet alleen Rusland een rol speelt.