Frank Deboosere: ‘De gemiddelde Europeaan stoot veel meer uit dan de gemiddelde Chinees’

Bij de Europese Unie stond het klimaatthema de afgelopen vijf jaar bovenaan op de agenda. Volgens weerman op rust Frank Deboosere een meer dan terechte zaak, al mag Europa de teugels niet lossen. ‘De regering-De Croo krijgt daar met het Belgische voorzitterschap een unieke kans voor.’

Wanneer we de voormalige weerman van de Vlaamse Openbare Omroep Frank Deboosere begin oktober spreken, is het bijzonder warm voor de tijd van het jaar. Niet alleen Europa, maar heel de wereld heeft net de warmste septembermaand ooit achter de rug. Al begin oktober is het meer dan waarschijnlijk dat 2023 wereldwijd het warmste jaar zal worden sinds men in 1850 met de metingen begon. In vergelijking met de pre-industriële periode lag de temperatuur op onze aardbol in september van dit jaar maar liefst 1,75 graden hoger, stipt Deboosere aan, en daar speelt de menselijke factor de belangrijkste rol in. ‘Het gaat allemaal nog veel sneller dan gedacht, en ook de klimaatwetenschappers staan daar met grote verbazing naar te kijken. Het is zoeken naar oorzaken: waarom ontspoort het nu nog meer dan tevoren?’

Doet de Europese Unie voldoende in de strijd tegen de klimaatverandering?

DEBOOSERE: Europa wil tegen 2050 een klimaatneutraal continent zijn. Tegen 2030 moet de uitstoot met 55 procent omlaag ten opzichte van 1990. Zeker om dat laatste streefcijfer te bereiken, moeten we nog een tandje bijsteken. Het is goed dat Europa haar verantwoordelijkheid wil opnemen, maar dat is ook nodig. Business as usual is geen optie meer. Als we ter plaatse blijven trappelen, breekt er weldra een moment aan waarop we allemaal in de problemen komen. Europa – en dat zijn wij allemaal – is het aan onze kinderen en kleinkinderen verplicht om het voortouw te nemen en vliegensvlug om te schakelen naar een circulaire economie. Dat is geen Degrowth, maar wel Regrowth.

Soms geeft België het goede voorbeeld, maar niet op alle vlakken.

De Europese Unie is maar goed voor een achttal procent van de wereldwijde uitstoot. Nemen we niet te veel hooi op onze vork?

DEBOOSERE: Als iedereen voor eigen stoep veegt, dan is de straat natuurlijk proper. Toch moeten we zulke percentages met een korrel zout nemen. Onze consumptie doet de productie – en dus de uitstoot – ook elders in de wereld stijgen. Bovendien draagt Europa ook een historische verantwoordelijkheid omdat we in het verleden verhoudingsgewijs veel meer hebben uitgestoten dan andere werelddelen. Tot slot geeft het percentage van 8 procent nog om een andere reden een verkeerd beeld: het is veel correcter om per hoofd van de bevolking naar de cijfers te kijken. Het klopt dat de Verenigde Staten en China vandaag globaal meer uitstoten dan de Europese Unie. Maar in China wonen meer dan dubbel zoveel mensen dan in de Europese Unie, en per hoofd van de bevolking stoot een gemiddelde inwoner van China veel minder uit dan de gemiddelde Europeaan, en al zeker dan de gemiddelde Belg.

Als Europees voorzitter moet België de hand in eigen boezem steken.

Dat is geen populaire boodschap. Critici zetten zulke boodschappen niet zelden weg als ‘klimaatalarmisme’. Is daar iets van aan?

DEBOOSERE: Niets doen zal ons op termijn veel meer kosten dan investeren in de strijd tegen de klimaatverandering. Een recente studie wijst uit dat extreme weerfenomenen meer voorkomen dan vroeger. Natuurlijk is het voor de goedverdienende Belg gemakkelijker om een elektrische auto te kopen en driedubbele beglazing te plaatsen. Daarom is het ook van cruciaal belang dat Europa en haar lidstaten investeren in een eerlijke herverdeling, zodat niemand achterblijft. Maar vergeet niet dat we als consument óók macht hebben. Als we wat minder vlees eten, kunnen industrie en landbouw niet anders dan zich aanpassen. Dat veel bedrijven aan greenwashing doen of zichzelf onterecht als een groen bedrijf presenteren, bewijst net dat ze er niet ongevoelig voor zijn. Bovendien kunnen we ook zelf geld besparen door op een andere manier om te gaan met milieu en mobiliteit: de afgelopen jaren heb ik meer dan honderdduizend kilometer met de fiets afgelegd, waarmee ik in totaal gemakkelijk tienduizenden euro’s heb bespaard.

Niets doen aan de klimaatverandering kost meer dan investeren in de strijd ertegen.

In Frankrijk zijn kortere binnenlandse vluchten sinds kort verboden. Is dat een goede beslissing?

DEBOOSERE: Vast en zeker. Het gemak waarmee we het vliegtuig nemen is niet meer van deze tijd. Het is goed dat mensen letten op hun energieverbruik en geregeld vegetarisch eten, maar met één vlucht worden die inspanningen al snel tenietgedaan. Eén trans-Atlantische vlucht voor pakweg een weekendje naar New York heeft een grotere voetafdruk dan die van een gemiddelde inwoner van een heleboel Afrikaanse landen. Qua vliegverkeer moeten we als samenleving dringend van mindset veranderen. Het is voor sommige Britten al jarenlang goedkoper om een vlucht naar het Europese vasteland te nemen, hier een dag te verblijven en vervolgens naar een andere Britse stad terug te vliegen dan in eigen land de trein tussen beide Britse steden te pakken. Ik ging vorig jaar twee dagen langs de boorden van de Samber nabij Charleroi wandelen – er valt in eigen land echt veel te ontdekken! Het stemt me hoopvol dat er in Europa steeds meer nachttreinen opduiken als alternatief voor het vliegverkeer. Maar je merkt dat het internationale treinverkeer in Europa nog in zijn kinderschoenen staat. Vaak zijn internationale treinritten een pak duurder dan vluchten en duiken er tijdens de treinritten niet zelden technische problemen en vertragingen op. Ik hoop dat daar snel verandering in komt.

Wat moet de regering-De Croo tijdens het roterende voorzitterschap doen voor het klimaat?

DEBOOSERE: België moet het klimaatthema hoog op de Europese agenda houden, want Europa mag op dat vlak echt niet verzwakken. Ik hoop ook dat het Europese voorzitterschap België zal aansporen om de hand in eigen boezem te steken. Op sommige vlakken geeft België al het goede voorbeeld, zoals met de windmolenparken op zee, maar we kunnen bijvoorbeeld op vlak van mobiliteit veel beter doen dan vandaag. We moeten de klimaatproblematiek zo ruim als mogelijk zien. In België en Vlaanderen is migratie al een tijdlang een prominent politiek onderwerp, maar het klimaat speelt daarbij hoe langer hoe meer een belangrijke rol. Klimaatvluchtelingen zijn vandaag al een realiteit en dat zal in de nabije toekomst nog toenemen.