Europese topjobs: ‘Charles Michel verpest het voor Didier Reynders en Alexander De Croo’

Strijden drie Belgische liberalen binnenkort om een Europese topfunctie?

‘Ik wil alle betrokken posten van harte bedanken voor de geleverde inspanningen.’ Eind juni 2019 stuurde toenmalig minister van Buitenlandse Zaken Didier Reynders een interne mail naar alle Belgische ambassades in Europa. Met 54 stemmen minder dan zijn Kroatische tegenkandidate had hij zonet naast het voorzitterschap van de Raad van Europa in Straatsburg gegrepen. Een onverwacht zwaar verlies, gegeven de moeite die de Belgische diplomatie in zijn kandidatuur had gepompt.

Een interne evaluatie over het fiasco kwam er niet, maar algemeen wordt aangenomen dat Reynders het pleit verloor door toedoen van de Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov. Rusland – sinds de grootschalige inval in Oekraïne geen lid meer van de Raad van Europa – koos met zijn 16 stemmen voor de Kroatische en nationaal-conservatieve tegenkandidate Marija Pejcinovic Buric en overtuigde ook andere landen ervan om niet op de voor Moskou kritische Reynders te stemmen.

Lang hoefde Reynders niet te treuren. Drie maanden na zijn nederlaag droeg Reynders partijgenoot en toenmalig premier Charles Michel hem voor als Eurocommissaris – Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen maakte hem verantwoordelijk voor Justitie. Nu dat vijfjarige mandaat er bijna opzit, wil Reynders het nogmaals in Straatsburg proberen. Begin januari droeg de regering-De Croo hem daarom voor als kandidaat-secretaris-generaal bij de Raad van Europa.

Viktor Orbán staat klaar

Ook de 48-jarige Michel denkt nog niet aan zijn pensioen. Hij kondigde onlangs aan dat hij vijf maanden vroeger wil stoppen als voorzitter van de Europese Raad, de verzameling van Europese staatshoofden en regeringsleiders. Michel trekt namelijk de MR-lijst voor de Europese verkiezingen, en is daarmee zeker van een plaats in het Europees Parlement. Dat mandaat zal hij meteen moeten opnemen en mag hij niet combineren met zijn huidige functie.

Na ruim vier jaar Europese verantwoordelijkheid, zo beargumenteert Michel, is het tijd voor een evaluatie van de kiezer – alleen de Waalse kiezer, welteverstaan. Critici beweren dat het Michel alleen om zijn eigen carrière te doen is. Door zijn vertrek bestaat namelijk het risico dat de Hongaarse premier Viktor Orbán het tijdelijk van hem moet overnemen, ook al kunnen de lidstaten dat eenvoudig verhinderen door iemand anders te benoemen en de Europese wetgeving aan te passen.

De Croo zal als premier aanwezig zijn op de vergadering waar de topfuncties worden verdeeld.

Michel maakt er geen geheim van dat hij opnieuw een zo hoog mogelijke Europese functie ambieert. Hoewel weinigen zijn manoeuvre kunnen waarderen, is zijn ambitie niet onhaalbaar. Als hij tegen maart steun vindt bij minstens drie partijen uit drie lidstaten, dan kan hij midden maart een van de lijsttrekkers van de Europese liberalen worden. Bovendien zal Michel in juni nog zelf de Europese top leiden waarop de staatshoofden en regeringsleiders onderhandelen over de Europese topfuncties.

Zit er op die top misschien iets in voor hemzelf? Wie weet: want als Von der Leyen Commissievoorzitter wil blijven, dan heeft ze de steun van de Europese liberalen nodig. Misschien verdient dat wel een tegenprestatie, aldus Michel, die het voorzitterschap van het Europees Parlement best ziet zitten. Grijpt Michel toch naast een invloedrijke betrekking, dan kan hij nog altijd hopen op een Belgische regeringspost.

Wat met De Croo?

Er is nóg een Belgische liberaal wiens toekomst helemaal openligt: premier Alexander De Croo (Open VLD). Een scenario zoals Sophie Wilmès (MR), die na haar premierschap minister van Buitenlandse Zaken en vicepremier werd, wil de 48-jarige De Croo geenszins, vertellen ingewijden aan Knack. Het is dus een verlengd premierschap, de privésector of een internationale carrière. Dat eerste is onwaarschijnlijk, dat laatste niet ondenkbaar.

Ook De Croo zal namelijk als premier aanwezig zijn op de vergadering waar de Europese topfuncties worden verdeeld. Een positie waar de Europese liberalen, en dus ook de Belgische premier, voor in aanmerking zouden kunnen komen is die van Hoge Vertegenwoordiger van het Europese Buitenlandbeleid. Die functie levert weinig individuele macht, maar ze biedt wel toegang tot de Europese Raad en houdt ook het vicevoorzitter van de Europese Commissie in.

Concurrenten

Reynders, Michel én De Croo die in juni allemaal op een Europese topfunctie azen: met het beperkte politieke gewicht van de Europese liberalen en een evenwichtige geografische verdeling is dat te veel van het goede – zeker omdat de onpopulaire Michel al aan de beurt was. ‘Met de manier waarop hij vertrekt, verpest Michel het wat voor de andere twee. ‘Na Willy Claes’ ontslag door de Augusta-affaire wil Washington ook geen Belg meer als NAVO-kopman’, vertelt een diplomaat.

De drie zijn met andere woorden elkaars rechtstreekse concurrenten, want ook al staat het leiderschap van de Raad van Europa los van dat van de Europese Unie, het zijn dezelfde politieke families die over de koehandel beslissen. Zo zijn Reynders’ tegenkandidaten van sociaaldemocratische komaf – de drie zullen om de stem moeten strijden van de Europese Volkspartij, de invloedrijkste politieke groep in Europa. Reynders moet de komende maanden dus nog vol aan de bak wil hij niet nog eens van een koude kermis thuiskomen.

Bovendien strijden er nog andere Europese liberalen om een topfunctie, waarmee ze het hun Belgische partijgenoten lastig maken. Zo geldt afscheidnemend Nederlands premier Mark Rutte als favoriet om secretaris-generaal van de NAVO te worden en onderhoudt de Luxemburgse ex-premier Xavier Bettel goede banden met Berlijn en Parijs. En dan is er nog de Estse premier Kaja Kallas, die bij de verdeling van de topfuncties Oost-Europa kan afdekken.

Nee, in kannen en kruiken is het voor Reynders, Michel of De Croo nog helemaal niet.