Europese onderzoekscommissie naar spyware vraagt strengere regels

De onderzoekscommissie van het Europees Parlement naar het gebruik door regeringen van spyware, zoals Pegasus of Predator, heeft maandag opgeroepen tot een strikt kader om het misbruik van dergelijke software een halt toe te roepen.

De stemming over het verslag en de definitieve aanbevelingen, die aan het eind van de dag met grote meerderheid werden aangenomen, komen bijna twee jaar na de onthullingen van het journalistencollectief Forbidden Stories over het massale gebruik van deze door Israël ontworpen softwareprogramma’s tegen journalisten, mensenrechtenactivisten, advocaten, politieke tegenstanders en politici.

Landen als Polen en Hongarije, die de EU al in het vizier heeft vanwege hun schendingen van de rechtsstaat, worden in het bijzonder genoemd. In Hongarije was het gebruik van spyware ‘deel van een strategische en berekende campagne van de regering om de persvrijheid en de vrijheid van meningsuiting te vernietigen’.

In Polen ‘maakte het gebruik van Pegasus deel uit van een systeem van toezicht op de oppositie en critici van de regering, om de meerderheid aan de macht te houden’, aldus het rapport. Spanje (met name voor Catalaanse separatisten in ballingschap in België) en Griekenland worden ook genoemd.

Vooral in het hoofdstuk over Griekenland bekritiseren de socialisten (S&D) de EVP voor het beschermen van premier Kyriakos Mitsotakis, wiens partij verwikkeld is in een groot schandaal waarbij honderden mensen, waaronder de leider van de socialistische partij Pasok-Kinal, zijn afgeluisterd. In een afzonderlijke zaak zouden ook prominente zakenlieden en journalisten zijn afgeluisterd via Predator. 

Uiteindelijk luidt het in het compromisverslag dat het gebruik van spyware in het land ‘geen deel lijkt uit te maken van een algemene autoritaire strategie’, maar dat het in dit geval wel is gebruikt voor ‘politiek en financieel gewin’. Athene wordt opgeroepen ‘dringend de institutionele en juridische waarborgen te herstellen en te versterken’.

Maar eigenlijk ontzegt geen enkel land zich de mogelijkheid om dergelijke software te gebruiken voor zijn nationale veiligheid, aldus rapporteur Sophie In ’t Veld (Renew), die erop wees dat heel wat landen niet hebben meegewerkt aan het werk van de commissie. België ontbreekt niet in het rapport, aangezien minister van Justitie Vincent Van Quickenborne in september 2021 erkende dat Pegasus door de inlichtingendiensten ‘op legale wijze’ kon worden gebruikt, zonder verdere details te geven.

Het rapport gaat ook in op buitenlandse inmenging. Het vermeldt dat Marokko en Rwanda Pegasus gebruikten tegen ‘doelwitten’ in België en elders. Daarbij zouden verschillende hooggeplaatsten, zoals de Franse president Emmanuel Macron, Charles Michel, toen hij premier was, en zijn vader Louis Michel, toen hij parlementslid was, door Marokko zijn geviseerd. Wat EU-commissaris voor Justitie Didier Reynders betreft, houdt de Commissie vol dat de poging van Pegasus om zijn telefoon te hacken is mislukt.