De Europese Commissie wil de lidstaten meer budgettaire ruimte geven om uitgaven op vlak van defensie te doen. Dat heeft voorzitter Ursula von der Leyen maandagavond aangekondigd na afloop van een informele Europese top over defensie in Brussel.
‘Ik ben bereid om de volledige flexibiliteit in het Stabiliteits- en Groeipact (de Europese regels over het toezicht op nationale begrotingen, red.) te verkennen en te gebruiken om een aanzienlijke stijging van de defensie-uitgaven mogelijk te maken’, zei Von der Leyen. ‘In buitengewone tijden moet het mogelijk zijn om buitengewone maatregelen te nemen.’
Onder de Europese staatshoofden en regeringsleiders bestaat een brede consensus dat er na jaren van lage investeringen opnieuw fors meer geld in defensie gepompt moet worden, maar de nationale budgetten zijn beperkt en het Stabiliteits- en Groeipact gebiedt de lidstaten om het begrotingstekort onder 3 procent te houden.
Von der Leyen wil ook dat de Europese Investeringsbank (EIB), die momenteel enkel investeert in projecten die zowel civiele als militaire doeleinden kan dienen, haar activiteiten gaat uitbreiden. Volgens haar is de investeringsbank van de Europese Unie ook bereid dat te doen en heeft ze al geld gereserveerd. De Commissievoorzitter hoopt dat dit ook de private banken kan bewegen om meer te lenen aan defensieprojecten.
De Duitse bondskanselier Olaf Scholz beaamde dat de lidstaten meer budgettaire flexibiliteit zouden moeten krijgen om te investeren in defensie. Hij blijft zich, net als andere regeringsleiders, wel verzetten tegen het idee om op Europees niveau geld te gaan lenen om projecten te financieren. ‘De Europese Unie heeft geen vooruitzicht om gemeenschappelijke schulden aan te gaan’, stelde Scholz, die later deze maand het oordeel van de Duitse kiezers moet trotseren.
De Europese Raadsvoorzitter Antonio Costa wil niettemin blijven werken aan ‘andere gezamenlijke opties en meer innovatieve’ om projecten van de grond te krijgen. Hij wees er ook op dat de lidstaten sinds de Russische invasie van Oekraïne al heel wat vooruitgang hebben geboekt. De uitgaven voor defensie zijn van 2021 tot 2024 met 30 procent gestegen en de 23 lidstaten die ook tot de NAVO behoren spenderen gemiddeld al ongeveer 2 procent van hun bruto binnenlands product aan defensie.
Volgens Costa kwamen de lidstaten ook overeen om de inspanningen te richten op de meest zwakke plekken in de Europese defensiecapaciteit en op de domeinen waar de EU een duidelijke toegevoegde waarde heeft. Hij verwees naar lucht- en raketafweer, raketten, munitie en militaire mobiliteit. ‘Het versterken van de Europese defensie-industrie moet centraal in deze inspanning staan. We moeten meer capaciteiten produceren die we nodig hebben, en sneller.’
De verhoogde investeringen zullen volgens Costa ook bijdragen aan de Europese welvaart en concurrentiekracht. Von der Leyen beaamde dat. ‘Als we miljarden, dan willen we rendement op onze investering in de vorm van meer knowhow en goede jobs hier in Europa.’ Haar Commissie zal in maart een witboek met voorstellen op tafel leggen. In juni willen de staatshoofden en regeringsleiders dan concrete besluiten nemen.
