Europese Commissie legt laatste hand aan voorstel voor nieuw ethisch orgaan

De Europese Commissie gaat in de loop van de komende weken een voorstel voor een gemeenschappelijk ethisch orgaan voor de Europese instellingen op tafel leggen. Dat heeft vicevoorzitter Vera Jourova dinsdag aangekondigd in het Europees Parlement.

Een ethisch orgaan voor alle instellingen van de Europese Unie zou “het belang onderstrepen dat alle instellingen hechten aan de hoogste ethische standaarden voor hun leden en zo bijdragen aan een versterking van het vertrouwen in onze instellingen”, zo verklaarde Jourova.

Jourova wil in maart een eerste ontwerp presenteren aan de Commissie, het Europees Parlement, de Raad, de Rekenkamer, het Hof van Justitie, de Europese Centrale Bank, het Comité van de Regio’s en het Economisch en Sociaal Comité.

De meeste instellingen hebben interne regels en/of gedragscodes, maar die zijn wel verschillend. Een vertegenwoordiger van een lidstaat in de Raad vertolkt nu eenmaal een andere rol dan een verkozen parlementslid of een commissaris die onder controle van het parlement staat.

Jourova belooft rekening te houden met die eigenheden, maar ze maakt zich sterk dat een overkoepelend orgaan toegevoegde waarde kan hebben. Het zou “een preventief effect” hebben, “een gemeenschappelijke cultuur” creëren en “meer duidelijkheid scheppen over wat aanvaardbaar is voor iedereen binnen en buiten de instellingen”.

Jourova trad niet in detail over wat de precieze samenstelling en bevoegdheden van het orgaan zouden kunnen zijn. Geert Bourgeois (N-VA) waarschuwde alvast dat “fundamentele verworvenheden “niet overboord gegooid mogen worden. “Een interinstitutioneel orgaan samengesteld uit externen, bovendien onder andere mede aangeduid door de Europese Commissie is in strijd met de scheiding der machten”, stelde hij.

De discussie over een gemeenschappelijk ethisch orgaan sleept al jaren aan. Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen had reeds bij haar aantreden in 2019 een voorstel beloofd. Het Europees Parlement had twee jaar geleden aangemaand tot meer dadendrang en die roep is enkel versterkt in de nasleep van Qatargate, het co. Donderdag zullen de parlementsleden in een resolutie een nieuwe oproep lanceren.

Verscheidene parlementsleden in het debat erkenden tegelijkertijd dat het orgaan een schandaal als Qatargate niet kan vermijden. In die affaire die in december aan het licht kwam, zouden parlementsleden grote geldsommen hebben ontvangen van derde landen om de politieke besluitvorming in het parlement te beïnvloeden. De zaak is in handen van het Belgische gerecht.

In een reactie op Qatargate zijn intussen een eerste reeks maatregelen genomen om de integriteit, transparantie en verantwoordelijkheid binnen het parlement te vergroten. Dinsdag keurden de parlementsleden ook een nieuw mandaat goed voor de bijzondere commissie die zich bezighoudt met buitenlandse inmenging. Die commissie zal nu ook aanbevelingen formuleren die het risico op een herhaling van een schandaal als Qatargate moeten beperken.