Persoonlijke gegevens van burgers ongevraagd aanwenden om hen te bestoken met op maat gemaakte politieke advertenties? In de aanloop naar de Europese verkiezingen van 2024 wil het Europees Parlement die zogenaamde microtargeting fors aan banden leggen.
Microtargeting is een techniek waarbij adverteerders op basis van analyses van persoonlijke gegevens hun boodschap richten tot een specifieke doelgroep. Iemand die zich online als een wielertoerist profileert, kan zo reclame voor fietsmateriaal te zien krijgen. De Britse campagne rondom het brexit-referendum en de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2016 maakten duidelijk dat microtargeting ook is ingeburgerd in de politiek, en vatbaar is voor manipulatie.
“We gaan misleidende online politieke advertenties naar het verleden verwijzen, door het onmogelijk te maken om nog te jagen op de specifieke zwakheden van mensen”, zo verklaarde de Italiaan Sandro Gozi (Renew) na de goedkeuring in commissie van een ontwerpverordening die de wereld van de politieke advertenties transparanter moet maken en de democratische systemen beter moet wapenen tegen desinformatie en buitenlandse inmenging.
De tekst verbiedt dat bepaalde gevoelige persoonsgegevens, zoals etnische origine, religieuze overtuiging of seksuele voorkeur, aangewend worden voor gerichte politieke advertenties, zowel online als offline. Voorts wordt het gebruik van de techniek online beperkt tot vier categorieën van persoonsgegevens waarvoor de gebruiker expliciet toestemming geeft. De regels worden nog verder aangescherpt in de zestig dagen voorafgaand aan verkiezingen of referenda, wanneer gerichte advertenties enkel nog kunnen op basis van locatie, taal en de informatie dat iemand een eerste kiezer is. Microtargeting ten aanzien van minderjarigen wordt verboden.
“Er komt een einde aan het tijdperk dat platformen ongevraagd enorme hoeveelheden data gebruiken om het stemgedrag van kiezers te beïnvloeden. Of, nog erger, om groepen mensen tegen elkaar op te zetten”, licht Tom Vandenkendelaere (CD&V/EVP) toe. “In de toekomst zullen gebruikers zelf kunnen beslissen over welke gepersonaliseerde online politieke advertenties ze willen ontvangen. Dit zal een belangrijke stap vooruit zijn om de democratie te beschermen naar aanloop van de Europese verkiezingen in 2024.”
De parlementsleden willen ook meer informatie over politieke advertenties ter beschikking stellen van burgers, autoriteiten en journalisten. Zo breken ze een lans voor een nieuwe databank van politieke advertenties en bijbehorende informatie. De tekst moet het makkelijker maken informatie te bekomen over wie er een politieke advertentie financiert, hoeveel ervoor is betaald en waar het geld vandaan komt. Er moet ook informatie gepubliceerd worden over specifieke doelgroepen en welke persoonsgegevens daarvoor gebruikt werden.
De parlementsleden voorzien ook sancties en een verbod voor individuen of organisaties uit derde landen om te betalen voor politieke advertenties in de Europese Unie. De tekst kon dinsdag in de commissie Interne Markt en Consumentenbescherming op ruime goedkeuring (31 stemmen voor, 0 tegen, 9 onthoudingen) rekenen. Naar verwachting zal het voltallige halfrond volgende week het licht op groen zetten en dan kunnen de onderhandelingen aanvatten met de lidstaten. Bedoeling is dat de regels van kracht worden voor de Europese verkiezingen van 2024.
