Politieke klap voor Weber, Timmermans verheugd: hoe moet het verder met de natuurherstelwet?

Het Europees Parlement raakte het vandaag in Straatsburg eens over zijn onderhandelingspositie met betrekking tot de Europese natuurherstelwet. Vier vragen, vier antwoorden.

1. Waarover werd er precies gestemd?

Vandaag boog het voltallige Europees Parlement zich in Straatsburg over de Europese natuurherstelwet. Een deel van de groene fractie was speciaal voor de stemming uitgedost in T-shirts waarop ‘Restore Nature’ stond.

Het voorstel voor de Europese natuurherstelwet komt uit de koker van de Europese Commissie, de lidstaten kwamen vorige maand al tot een gemeenschappelijke positie. In drie voorafgaande parlementaire commissies kreeg de wet een negatief oordeel of werd er geen standpunt bereikt, al was de plenaire stemming van vandaag de enige die er werkelijk toe deed.

Er lagen twee significante stemmingen op tafel: de verwerping van het commissievoorstel en het eindoordeel van een aangepaste versie voor het geval de verwerping het niet haalde. Het werd een nagelbijter. Bij de eerste stemmingen stemden 324 Europarlementsleden tegen de verwerping van de originele Commissietekst, 312 stemden voor. Bij de eindstemming over de geamendeerde teksten waren 336 Europarlementsleden voor de wet, 300 anderen waren tegen.

De tekst is na een hele rist amendementen aanzienlijk aangepast. Zo laat het Europees Parlement de ambitie los dat 10 procent van de Europese landbouwgrond tegen 2030 landschapselementen met grote diversiteit moet vertonen. Daarnaast heeft het halfrond een noodremprocedure goedgekeurd die de streefdoelen kan uitstellen bij uitzonderlijke sociaal-economische omstandigheden en is het verslechteringsverbod afgezwakt.

2. Hoe moet het nu verder met de natuurherstelwet?

Door de goedkeuring is de natuurherstelwet nog geen feit. Wel hebben beide wetgevende kamers in het Europese besluitvormingsproces nu een eigen onderhandelingsstandpunt – zoals gezegd bereikten de lidstaten al een onderling akkoord.

Daardoor kunnen de finale gesprekken tussen het Parlement, de Raad van Ministers en de Commissie over de natuurherstelwet beginnen. Als de eerste twee tot een onderling akkoord komen, dan is de bindende verordening voor de lidstaten een feit.

(Lees verder onder de preview)

Omdat de compromistekst van het Europees Parlement niet heel veel afwijkt van het akkoord onder de lidstaten, worden er geen al te grote problemen verwacht tijdens de onderhandelingen tussen beide instellingen.

Wel blijft het afwachten hoe de nationale regeringen zullen evolueren en wat daarvan de effecten zullen zijn op de discussies rond de natuurherstelwet. Denk maar aan de verkiezingen in Spanje en de val van de Nederlandse regering.

Bedoeling is alleszins dat de natuurherstelwet voor de Europese stembusgang van juni 2024 een feit is. Daarna worden een nieuwe Europese Commissie en een nieuw Europees Parlement samengesteld. Is de wet er tegen dan niet, dan is zij morsdood.

3. Welke partij stemde voor, welke tegen?

Net zoals in Vlaanderen probeerden de CD&V en het Vlaams Belang de natuurherstelwet te verwerpen. De N-VA, Groen, Vooruit en de PVDA waren, al dan niet na de aanpassingen, voorstander van de wet. De Open VLD was verdeeld: Hilde Vautmans stemde tegen, oud-premier Guy Verhofstadt volgde wel de fractielijn en stemde voor.

Het was vooral uitkijken naar hoe de Europese Volkspartij (EVP), de fractie van de CD&V, zich zou opstellen. Bij de eerdere stemmingen in de voorbereidende commissies werden voorstanders van de wet vervangen door tegenstanders. Uiteindelijk volgden 15 EVP-Europarlementsleden, onder wie de Waalse Benoît Lutgen (Les Engagés), de fractielijn niet en kozen ze voor de natuurherstelwet – een bijna bepalend aantal.

Voor EVP-fractieleider Manfred Weber is de goedkeuring van de natuurherstelwet een aanzienlijke politieke klap – in eigen land voelt de Duitser de druk van de extreemrechtse partij Alternative für Deutschland (AfD). ‘Weber speelde het spel hard. Te hard’, legt professor Europese politiek Hendrik Vos (UGent) uit. ‘Net zoals Icarus vloog hij wat te dicht bij de zon. Binnen zijn fractie zal hem dat geen deugd doen.’

(Lees verder onder de preview)

4. Wat zijn de reacties?

Green Deal-Eurocommissaris Frans Timmermans toonde zich na afloop van de stemming verheugd. Hij zei dat de ‘betrokkenheid van ngo’s, wetenschappers en het bedrijfsleven geholpen heeft’ en dat ‘pogingen om op te man te spelen niet gewerkt hebben’.  

Manfred Weber is teleurgesteld over het resultaat: ‘We hebben hard gevochten voor onze overtuigingen en waren er dichtbij. Door alle amendementen stelt de overwinning voor links inhoudelijk weinig voor. We zullen ons verzet voortzetten’, zei de EVP-fractieleider.

Groen-Europarlementslid Sara Matthieu vindt Weber vooral een slechte verliezer. ‘Had het ambitieuzer gemogen? Natuurlijk. Maar het is gewoon een goede zaak dat we naar de volgende fase kunnen gaan. Onze natuur heeft nood aan bescherming. Hopelijk kunnen we snel landen.’

Ook Kathleen Van Brempt (Vooruit) is tevreden: ‘Ik hoop dat we de valse tegenstelling tussen natuur, klimaat, landbouw en economie voortaan kunnen overstijgen. Daarvoor is de uitdaging te groot en te belangrijk.’

Boerenbond-chef Lode Ceyssens vindt de tussenstap evenmin een goede zaak. ‘De concrete impact op land- en tuinbouw in Vlaanderen en Europa blijft onduidelijk. Daarnaast zijn de voorgestelde amendementen weliswaar een verbetering ten opzichte van het voorstel van de Europese Commissie, maar ze volstaan absoluut niet om uit het juridische moeras te blijven.’