Het grootschalige corruptieonderzoek bij het Europees Parlement biedt een goede gelegenheid om na te gaan hoe de Europese instellingen transparanter kunnen werken, vindt professor Europese politiek Hendrik Vos.
‘En dan zeiden ze dat het Europees Parlement zich ernstig zorgen maakt over corruptie in Hongarije.’ Met een meme op zijn sociale media speelde de Hongaarse premier Viktor Orbán maandag gretig in op het corruptieonderzoek dat het Belgische federaal parket in het Europees halfrond voert. Ook de Griekse regering grijpt het Belgische onderzoek aan om zich te verdedigen tegen de beschuldiging dat ze een prominent oppositielid in het Europees Parlement zou hebben laten afluisteren.
Afgelopen vrijdag brachten Knack en Le Soir het nieuws uit dat het federaal parket enkele Europees Parlementsleden en medewerkers ervan verdenkt zich te hebben laten omkopen door WK-organisator Qatar. In ruil zouden de betrokkenen onder meer een visaliberalisering met het land bepleiten. Er vonden meerdere huiszoekingen plaats in privéwoningen en in kantoren van het Europees Parlement. Er werden ook vier personen opgepakt, onder wie Eva Kaili, de Griekse vicevoorzitter van het Europees Parlement, wier parlementaire onschendbaarheid intussen werd afgenomen.
Het lijkt te gaan om corruptie in de zuiverste zin van het woord: in ruil voor zakken vol geld – er is sprake van bedragen tot één miljoen euro – zouden (voormalige) Europarlementsleden of hun assistenten zich bereid hebben getoond hun houding tegenover Qatar van de ene op de andere dag volledig te herzien. Een pijnlijke zaak voor het Europees Parlement, dat al herhaaldelijk de corruptie in onder meer Hongarije aan de kaak heeft gesteld en graag wijst op het respect voor Europese waarden in het Europese buitenland- en handelsbeleid.
Je moet wel heel veel mensen beïnvloeden als je wilt wegen op de uiteindelijke besluitvorming.
Het schandaal doet de instelling op haar grondvesten daveren. In Straatsburg zei een ziedende Europees Parlementsvoorzitter Roberta Metsola maandag dat er een grondig intern onderzoek moet komen. ‘Maak u geen illusies: het Europees Parlement wordt aangevallen, onze democratie wordt aangevallen’, klonk het. Naar eigen zeggen was ze al enige tijd op de hoogte van het onderzoek.
‘Niemand kan helemaal voorkomen dat politici of medewerkers zich in ruil voor steekpenningen aan bedenkelijke hand- en spandiensten bezondigen. Ook in Europa niet’, stelt professor Europese politiek Hendrik Vos (UGent). ‘Toch ben ik ervan overtuigd dat dit eerder een geïsoleerd incident is. Eigenlijk is het ontzettend dom om in het Europees Parlement tot omkoping over te gaan. Je moet wel heel veel mensen beïnvloeden als je wilt wegen op de uiteindelijke besluitvorming. En het risico dat je tegen de lamp loopt, is groot, zoals nu blijkt.’
De Schadenfreude van Orbán, die onder meer door Europarlementslid Guy Verhofstadt (Open VLD) bekritiseerd wordt, verbaast Vos niet. ‘Heel het Europees Parlement lijdt hier imagoschade onder. Het is weinig verrassend dat de Orbáns van deze wereld hier nu garen bij trachten te spinnen. Laten we een kat een kat noemen: tussen de 705 Europees Parlementsleden en hun assistenten zullen ongetwijfeld wel een aantal figuren zitten die zich makkelijk laten omkopen. Maar op het lokale of nationale niveau kom je dat wellicht even vaak tegen’
Ruimte voor verbetering is er zeker: zo omvat het lobbyregister van het Europees Parlement geen verplichting om contacten met buitenlandse overheden te melden. Daarnaast, zo klaagt ook Transparency International aan, geldt de Europese regelgeving voor klokkenluiders niet voor de medewerkers van de Europese instellingen zelf.
Ook de gedragsregels voor de Europees Parlementsleden kunnen nog worden aangescherpt om misbruik te voorkomen. Twee maanden geleden besloot het Bureau van het Europees Parlement – de veertien vicevoorzitters en vijf mensen die financiële zaken overschouwen – achter gesloten deuren dat de volksvertegenwoordigers geen bonnetjes meer hoeven binnen te brengen voor hun maandelijkse onkostenvergoedingen van bijna 5000 euro. En voorzitter Metsola zorgde er recent via een versnelde achterkamerprocedure voor dat haar kabinetschef Alessandro Chiocchetti vanaf januari secretaris-generaal wordt van het Europees Parlement.
‘Een pijnlijke zaak’, erkent Vos. ‘Het wantrouwen ten aanzien van het Europese niveau is doorgaans niet gering omdat het wat verder van de doorsneeburger af staat. Daarom moeten de Europese instellingen er alles aan doen om zo transparant mogelijk te werken. Dit schandaal biedt een goede gelegenheid om alles grondig door lichten. Hopelijk heeft men die boodschap nu begrepen.’
#CorruptionEurope
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier