Europa heeft gestemd als Vlaanderen: de liberalen en groenen krijgen klappen, conservatief-rechts profiteert, uiterst rechts overtuigt niet.
De verkiezingen voor het Europees Parlement zorgen niet voor een grote schokgolf in Brussel en Straatsburg. In het Europese halfrond, een van de twee wetgevende kamers in de Europese Unie, wordt het centrum rechtser ten koste van de liberalen en groenen, maar de huidige pro-Europese coalitie van christendemocraten, sociaaldemocraten en liberalen behoudt haar meerderheid. Die eerste twee politieke families doen het bovendien een pak beter dan tot voor enkele maanden geleden werd verwacht.
Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen behaalde een riante overwinning en is torenhoog favoriet om zichzelf voor vijf jaar op te volgen, en behoudens een nieuw verbond tussen uiterst rechtse en nationalistische partijen blijft het Europees halfrond gespaard van grote veranderingen. Wel wordt het uitkijken naar het honderdtal Europarlementsleden die momenteel geen fractie hebben: vinden zij de komende weken nog onderdak, en vallen de liberalen daardoor terug naar de vijfde plek?
Geen uiterst rechtse golf
De langverwachte golf van overwinningen van uiterst rechtse, eurokritische partijen blijft uit. Hongaars premier Viktor Orbán verliest zijn absolute meerderheid, het Vlaams Belang behaalt geen extra zetel, de Partij voor de Vrijheid (PVV) van Geert Wilders blijft ietwat onder de verwachtingen, de Slowaakse SMER doet het slechter dan het pro-Europese blok, de Zweden Democraten blijven steken op de vierde plek, de Italiaanse Lega van kopman Matteo Salvini krijgt klappen en de Poolse PiS-partij kan niet winnen van haar eurofiele concurrent.
Verkiezingen voor het Europees Parlement zijn niet zelden een nationaal referendum, en dat heeft men in Frankrijk en Duitsland mogen ondervinden. In Frankrijk wordt de partij van president Emmanuel Macron zwaar afgestraft, het Rassemblement National van kopvrouw Marine Le Pen behaalt dubbel zoveel zetels als zijn concurrent in het Élysée. Ook de Franse sociaaldemocraten lijken na jaren van afwezigheid terug van weggeweest. Voor Macron reden genoeg om het parlement te ontbinden en nieuwe verkiezingen uit te schrijven.
In Duitsland doen de christendemocraten van Von der Leyen het met 30 procent ronduit uitstekend, en ondanks de recente spionageschandalen wordt de extreemrechtse Alternative für Deutschland (AfD) de tweede grootste partij van het land. Bij de regeringspartijen is het paniek: nog nooit scoorden de sociaaldemocraten van zittend bondskanselier Olaf Scholz zo slecht, de groenen krijgen zware klappen en de liberalen flirten met de kiesdrempel. Het is verre van zeker dat ze met drie tot 2025 de rit uitdoen.
Als het regent in Parijs en Berlijn, dan druppelt het in Brussel, zo luidt het cliché. Er zit een kern van waarheid in. De sputterende Duitse driepartijencoalitie maakt de Europese samenwerking er al een tijdlang niet gemakkelijker op, en dat Macron geen absolute meerderheid meer heeft in de Assemblée Nationale knaagt aan het Franse politieke gewicht in Brussel. Als klap op de vuurpijl botert het op persoonlijk vlak niet bijzonder goed tussen Macron en Scholz.
Sputtert de Frans-Duitse motor, zo luidt nog een ander cliché, dan sputtert Europa. Ook daar zit een kern van waarheid in. Na de Europese Parlementsverkiezingen is er minder stabiliteit in Berlijn en Parijs − en dus ook in Brussel − maar dat geldt meer voor de lidstaten zelf dan voor het Europese halfrond. Als Scholz en Macron geen grip op hun nationale politiek krijgen, wacht het door crisissen getroffen Europa nog enkele moeilijke jaren.
Met een mogelijke verkiezingsoverwinning van Amerikaans presidentskandidaat Donald Trump, oorlogen in Oekraïne en Gaza en de implementatie van het Europese Migratiepact, is dat allerminst een ideale situatie.
Als Scholz en Macron geen grip op hun nationale politiek krijgen, wacht het door crisissen getroffen Europa nog enkele moeilijke jaren.