‘Europa moet zich wapenen tegen de machtsgreep van de Big Tech’

“Door zich in de nabijheid van Trump te begeven, is de Big Tech aan een ongeziene coup bezig”, schrijft Europees Parlementslid Kathleen Van Brempt (Vooruit). “In Europa kan zo’n machtsgreep nog worden afgewend, maar dan moeten we nu handelen.”

De strijd om de macht begint altijd in de schaduw. En in die van President Donald Trump is het vandaag drummen geblazen. Vooraan in het gewoel vinden we vandaag de Big Tech. Van Amazon-oprichter Jef Bezos tot Meta-CEO Mark Zuckerberg en Sam Altman, de man achter ChatGPT. Allemaal tekenen ze prominent present op Trump’s inauguratie en doen ze vandaag hun stinkende best om bij de kersverse president op een goed blaadje te komen. Ze doneerden miljoenen aan Trump’s inauguratie-comité, struikelen quasi over elkaar om hen hun platform aan te bieden en voeren zelfs wijzigingen in hun beleid voor om de nieuwe president en zijn administratie te plezieren.

Het model Musk

Het is een opmerkelijke bocht. Jarenlang leefden Trump en de Amerikaanse Big Tech-bedrijven op gespannen voet. In nasleep van de bestorming van het Capitool werd Trump zelfs een tijdlang van verschillende sociale mediaplatformen gebannen. Dat alles veranderde met de toetreding van Musk tot Team Trump.

Niemand weet Trump zo aan zich te binden als de baas achter X. Trump laat geen speech voorbijgaan zonder zijn bewondering voor Musk uit te drukken. “A new star is born: Elon Musk”, klonk het op verkiezingsavond. In ruil zet Musk een turbo op de MAGA-boodschap van Trump en doneert hij miljoenen aan Trump’s campagne, transitie en inauguratie. Alles samen pompte Musk 277 miljoen dollar in Trump’s apparaat.

Het model Musk is meer dan een bromance. Het is de perfecte zakendeal. Met zijn rechtstreekse lijn naar Trump koopt Musk macht en invloed in binnen- en buitenland. Dat Musk van Trump het mes in handen kreeg om te snijden in de Amerikaanse overheidsadministratie of mee mocht inbellen in het eerste gesprek met de Oekraïnse president Zelensky zijn daar de perfecte illustraties van. Het is een model waar de andere Big Tech-bedrijven graag een voorbeeld aan nemen.

Machtsgreep

Met het instrumentaliseren van de President van de Verenigde Staten doet de Big Tech een ongeziene greep naar de macht. Biden waarschuwde bij zijn afscheid niet ten onrechte voor het ontstaan van een oligarchie in de Verenigde Staten. Trump is niet het doel, maar het middel voor de Big Tech om hun greep op de wereld verder te versterken.

In Europa hebben we wetgeving die ons daartegen moet beschermen. De afgelopen jaren is de Europese Unie een voorloper geworden in de pogingen om de ongebreidelde macht van de Big Tech in te perken en de rechten van Europese burgers online te beschermen. Van privacy tot spelregels over hoe online diensten functioneren en verplichtingen rond de strijd tegen fake news en desinformatie op online platformen.

Die wetgeving ligt vandaag onder vuur. Onder de valse vlag van de vrije meningsuiting proberen Musk, Zuckerberg en co vandaag druk uit te oefenen om de bestaande wetgeving in Europa niet te moeten volgen, toe te passen of zelfs af te zwakken. Het dreigement van JD Vance dat de VS haar steun aan de NAVO zou stopzetten als Europa besloot om X verder te reguleren, verzinnebeeldt de manier waarop de Big Tech hoopt team Trump in te schakelen voor eigen gewin.

Reguleren en handhaven

Daarmee openen de technologiereuzen een ongeziene aanval op de vrijheid van de Europese Unie en haar lidstaten om haar eigen wetgeving en regels te bepalen. Een aanval die we alleen kunnen afwenden door de huidige wetgeving te handhaven en onze instrumenten om de digitale diensten en markten te reguleren te verfijnen. Vandaag toegeven aan de dreigementen vanuit de Verenigde Staten is de deuren openzetten voor meer en erger.

Maar de zwakte van de Europese regels is de afhankelijkheid die we tegelijk ook hebben van Amerikaanse Big Tech-bedrijven. Dat overheden voor bepaalde diensten enkel bij hen terecht kunnen, zorgt ervoor dat ze vandaag zonder veel moeite bestaande regels naast zich neer kunnen leggen. Om aan de almacht van de Big Tech te ontsnappen, zullen we op Europees niveau moeten proberen om het speelveld open te breken. Investeren in een eigen Europese techindustrie is geen luxe, maar een noodzaak.

Democratische controle

Technologie is niet meer weg te denken uit ons leven. Maar met een steeds verdergaande technologische ontwikkeling verschuift ook de macht en de controle van democratische publieke instellingen naar private bedrijven.

Kijk naar de miljardendeal die de Italiaanse premier Meloni wil sluiten om gebruik te maken van de satellietinfrastructuur van Starlink. Dergelijke satellietinfrastructuur is onontbeerlijk geworden voor een moderne samenlevingen. Zowat alles verloopt vandaag via satellietinfrastructuur. Betalingen, telecommunicatie, maar ook transportsystemen en nationale veiligheid zijn er nauw mee verbonden. Door in te tekenen op de deal met Musk legt Meloni de controle over een deel van de Italiaanse (en Europese) telecommunicatie en veiligheid in handen van een privaat bedrijf met een hoogst onvoorspelbare CEO. De vraag is welke belangen iemand als Musk zal dienen als het ooit tot een geopolitiek conflict komt? Het zal niet die van de Europese bevolking zijn.

De privatisering van diverse diensten, van cybersecurity en defensie tot online betalingen, gaat altijd ten koste van de democratische controle over het gebruik en de inzet ervan. Om te zorgen voor een eerlijk speelveld moet Europa de rol van de Europese en nationale toezichthouders versterken.

De komende jaren worden een cruciale test voor de Europese Unie. Terwijl de Big Tech in de Verenigde Staten op een ongeziene manier het laken naar zich toe probeert te trekken, hebben we in Europa de kans om een dergelijke machtsgreep te voorkomen. Maar daarvoor zullen we het geweer van schouder moeten veranderen.

Wanneer het op onze democratie, de rechten van onze burgers en onze nationale veiligheid aankomt, mogen Europa en haar lidstaten niet toegeven aan de chantage die ons vanuit de Verenigde Staten te wachten staat. Vandaag Trump proberen sussen door de Big Tech haar zin te geven is, zou een kapitale fout zijn. Dat begint met het strikt handhaven van de bestaande regels en bijkomende investeringen in een eigen Europese techindustrie. Enkel zo kunnen we ervoor zorgen dat technologie werkt in het belang van de welvaart, veiligheid en het welzijn van onze bevolking, niet ten gunste van de belangen van de Big Tech.