‘Europa moet de strijd opvoeren tegen de illegale handel in honden’

‘Elk jaar worden er in de Europese Unie honderdduizenden honden illegaal verhandeld. Dankzij de ééngemaakte Europese markt hebben criminele netwerken vrij spel. Wanneer België in 2024 de voorzittershamer van de Raad van de EU overneemt, biedt zich een opportuniteit aan om deze praktijken aan te pakken’, schrijft Thibault Viaene van de Vrijdaggroep.

De coronalockdowns en thuiswerk duwden veel mensen in isolatie en eenzaamheid. Velen van hen schaften een hond aan om die moeilijke periode door te komen. Nu we in de staart van de pandemie zijn beland en het sociale leven terug op kruissnelheid gekomen is, worden die kwispelende viervoeters massaal gedumpt in reeds overvolle en ondergefinancierde asielcentra. Als klap op de vuurpijl blijken veel van die afdankte honden ongevaccineerd en ziek te zijn.

Impulsaankopen

Met één muisklik zijn tegenwoordig quasi alle consumentengoederen instantbeschikbaar. Onmiddellijke bevrediging en impulsaankopen zijn het nieuwe credo.

Je zou vermoeden dat het met de aankoop van een huisdier niet zo’n vaart loopt. De wachtlijsten bij erkende Belgische hondenfokkers kunnen immers tot 12 à 24 maanden oplopen. Dergelijke veelal familiale en hobbymatige fokkerijen moeten aan zeer stringente Belgische wetgeving voldoen. Zo hebben ze maar een beperkt aantal nestjes per jaar en moeten ze waken over de gezondheid van zowel moeder als kroost.

Door die schaarste zijn vraag en aanbod niet in balans, zeker wat betreft gehypte rassen genre Labradoodles en Australische Herders. Velen huiveren bij de gedachte om te moeten wachten op hun wenshond en slaan dan maar aan het googelen. De eerste zoekresultaten leveren dan vaak vertederende foto’s van puppy’s op die de dag zelf nog kunnen worden opgehaald bij hondenkennels die feeërieke namen dragen die spontaan hondengeluk uitstralen. Ook liggen de prijzen in dergelijke groothandels gemiddeld 75% lager in vergelijking met kleinschalige fokkers. De keuze is voor velen dus snel gemaakt.

Puppyfabrieken

Er schuilen echter duistere praktijken in de krochten van deze sector. Hondenkennels die op elk moment van het jaar dieren van allerlei rassen kunnen aanbieden, zijn zogenaamde broodfokkers (ze fokken “om den brode”, in tegenstelling tot de hobbyisten) en importeren hun dieren uit Oost-Europese puppyfabrieken. De meeste moederdieren zien ginds nooit het daglicht en worden opgesloten in kleine hokken tot ze te oud zijn om puppy’s te produceren. Aan heel wat belangrijke zaken zoals erfelijke ziektes, inentingen en socialisatie wordt geen aandacht geschonken. Dit leidt tot ernstig zieke puppy’s die niet zelden met gedragsproblemen te kampen hebben.

Jaar in jaar uit worden massaal veel honden geïmporteerd uit Oost-Europa door gewetenloze criminelen. In landen als Tsjechië en Hongarije worden puppy’s in erbarmelijke omstandigheden gefokt om daarna op veel te jonge leeftijd en zonder de juiste inentingen op transport gezet te worden richting België. Veel jonge beestjes overleven de barre reis niet. Door het vrij verkeer van goederen in Europa hebben malafide organisaties uit Oost-Europa de handen vrij. De winstmarges zijn vaak hoger dan in de cocaïnehandel.

Vlaanderen wacht niet op Europa

Door het uitblijven van een Europees regelgevend kader heeft Vlaams minister van dierenwelzijn Ben Weyts zelf het initiatief genomen en een bilateraal akkoord uit de brand gesleept met Hongarije. Het akkoord zou beter en kwalitatiever vaccinatie- en stressbeheer, traceerbaarheid en transport van puppy’s waarborgen. Deals met andere Oost-Europese landen zitten momenteel in de pijplijn.

Toch is het betreurenswaardig dat Europa achterophinkt. Er is al jarenlang sprake van de nood aan geharmoniseerde EU-standaarden voor fokkers en een gecentraliseerde EU-database waarin gechipte huisdieren geregistreerd kunnen worden. Het Europees Parlement trachtte de afgelopen jaren de Europese Commissie al meerdere malen tot wetgevende actie te bewegen, zonder resultaat.

De nieuwe verordening rond dierengezondheid die in april 2021 in werking trad, biedt enigszins een antwoord op de problematiek. Zo vormt de verplichte registratie van verkopers, fokkers, vervoerders en verzamelcentra van honden en katten bij de verschillende nationale overheden een eerste belangrijke stap. Toch zal dit allerminst volstaan om criminele netwerken op te rollen.

Momentum 2024

Wanneer België in 2024 het voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie overneemt, kan ons land aan bepaalde dossiers prioriteit verlenen. Bovendien maakt België deel uit van een voorzitterschapstrio met Spanje en Hongarije, respectievelijk onze voorganger en opvolger als voorzitter. Binnen dergelijk voorzitterstrio worden langetermijndoelen en een gemeenschappelijke agenda vastgelegd. Laat de recente afspraken tussen Vlaanderen en Hongarije een nieuw élan zijn in de strijd tegen malafide dierenhandel.

België kan tijdens zijn voorzitterschap ook de nieuwe verordening rond dierengezondheid evalueren en aanbevelingen formuleren aan de nieuw aangetreden Europese Commissie. In dit kader kunnen de afspraken tussen Vlaanderen en Hongarije dienen als een “best practice example” voor andere lidstaten. Met als ultieme doel aan de horizon de verdere harmonisatie van regels omtrent dierenwelzijn.

Toch is wetgeving geen wondermiddel. Als samenleving moeten we diep in de spiegel kijken en viervoeters niet langer als koopwaar beschouwen dat in een oogwenk in huis kan gehaald worden. Geduld is een mooie deugd.

Thibault Viaene is advocaat en lid van de Vrijdaggroep.