Multimiljardair Elon Musk is een supporter van de Duitse extreemrechtse partij Alternative für Deutschland. Nochtans zijn de twee het op heel wat domeinen fundamenteel oneens.
Vanavond gaat Elon Musk op zijn platform X in gesprek met Alice Weidel, covoorzitter van de extreemrechtse Alternative für Deutschland (AfD). In de aanloop naar de Duitse parlementsverkiezingen schurkt de steenrijke vertrouweling van de nieuw verkozen Amerikaanse president Donald Trump almaar nadrukkelijker tegen de partij aan. Eind december noemde Musk de AfD op X al de ‘enige partij die Duitsland kan redden’ en de ‘laatste glinster hoop’ voor het land.
Met de AfD gaat het intussen erg goed. 20 procent in de peilingen levert de partij momenteel de virtuele tweede plek op. Weidel is uitgegroeid tot de vierde populairste politicus van het land, net achter kanselier Olaf Scholz. Mag ze Musk daarvoor bedanken? Vermoedelijk wel. Tussen februari 2024 en januari 2025 werden Weidels X-berichten gemiddeld zo’n 190.000 keer bekeken, de voorbije weken gemiddeld een miljoen keer. Met het Musk-interview krijgt Weidel en haar partij bovendien een extra platform voor de naar schatting ruim 16 miljoen Duitsers die op X vertoeven – een mens begrijpt waarom de partij momenteel blaakt van zelfvertrouwen.
Partijfinanciering
Met andere Duitse partijen en politici loopt Musk veel minder hoog op. Bondskanselier Olaf Scholz is volgens de zakenman een ‘nar’, Bondspresident Frank-Walter Steinmeier een ‘antidemocratische tiran’ en minister van Economie en vicekanselier Robert Habeck tot slot een ‘volksverrader’. In een krampachtig poging om Musk alsnog naar zijn kamp te loodsen, nodigde de liberale FDP-voorzitter Christian Lindner Musk recent nog uit voor een onderhoud, maar dat verzoek viel bij de Tesla- en Starlink-topman op een wel erg koude steen. Intussen zijn alle Duitse politici die niet tot het rechtse kamp behoren het erover eens dat Musk met zijn steun aan de AfD Duitsland én Europa wil verzwakken.
Musk in de Wetstraat: weinig sympathie bij links, voorzichtigheid aan de rechterflank
Of veel Duitsers daadwerkelijk voor de AfD zullen stemmen omdat de Amerikaanse miljardair hen dat aanbeveelt, is nog maar de vraag. In een peiling van de Frankfurter Rundschau geeft 68 procent van bevraagden aan niet te geloven dat Musk de Duitse politiek goed kan inschatten. In ieder geval vindt het Duitse parlement het stilaan welletjes geweest. Het laat nu onderzoeken of het online tweegesprek tussen Musk en Weidel geen vorm van onrechtmatige campagnebeïnvloeding is en of er sprake is van illegale partijfinanciering – de AfD werd in 2023 al tot een boete van een kleine 400.000 euro veroordeeld omdat Weidel van anonieme donoren uit Zwitserland via onder meer een tussenpersoon in België geld had ontvangen.
Bondgenoten
Duits spreekt Musk hoegenaamd niet, zo bleek drie jaar geleden tijdens een toespraak in Berlijn. Voorts is niet bekend in hoeverre de Zuid-Afrikaanse zakenman de Duitse politiek kent en welke bronnen hij raadpleegt – volgens de Britse zakenkrant Financial Times komt Musk doorgaans niet veel verder dan wat de X-algoritmes hem suggereren. Wel zijn de AfD en Musk tot op zekere hoogte logische bondgenoten van elkaar: de twee lopen niet bepaald hoog op met wetgeving, belastingen en de Europese Unie – en al zeker niet met een cocktail van de drie. Ook op het vlak van energie- en migratiebeleid zijn er tussen de twee aanzienlijke raakvlakken.
Het Duitse parlement laat onderzoeken of het online tweegesprek tussen Musk en Weidel geen vorm van onrechtmatige campagnebeïnvloeding is.
Daar houdt het evenwel min of meer op. Wat Musk er ook van vindt, de AfD is wel degelijk een extremistische partij. Ze werd in 2013 door vooral gematigde en eurokritische economieprofessoren gesticht maar schoof bij elke daaropvolgende richtingenstrijd verder op naar uiterst rechts, waarna de oprichters zich in groten getale distantieerden van de partij. Intussen staat de partij al in drie deelstaten onder toezicht van de staatsveiligheid.
Tesla
Dat alles is voor Musk niet noodzakelijk een probleem. Wel pleit covoorzitter Weidel ervoor dat Duitsland naar het voorbeeld van het Verenigd Koninkrijk de Europese Unie verlaat en opnieuw met de D-Mark betaalt. Voor de peperdure gigafabriek van Tesla in de Duitse deelstaat Brandenburg zou dat funeste economische gevolgen hebben. Tegen die fabriek was uitgerekend de AfD indertijd fel gekant. ‘Wat beeldt Tesla zich eigenlijk in? Waar zou het toe leiden als we ons vaderland aan zomaar eender welke ‘meneer miljardair’ uit Amerika uit handen zouden geven, die het dan naar believen kan vernietigen?’ verklaarde AfD-politica Kathleen Muxel in 2021.
Is de Europese Unie bestand tegen de opmars van extreemrechts?
Dat Musks enorme productiebedrijf, met ruim 11.000 medewerkers, uiteindelijk in Brandenburg terechtkwam, was geen toeval. Het ruime aanbod aan hernieuwbare energie in de noordoostelijke Duitse deelstaat was voor de autoconstructeur een doorslaggevende factor om de elektrische Teslawagens precies daar te bouwen, al is er intussen ook een gascentrale bijgebouwd. Dat de AfD zich ook tegen hernieuwbare energie en elektrische wagens verzet – de partij wil de kolencentrales opnieuw opendoen en wil geen uitfasering van verbrandingsmotoren – is voor de Duitse zakenkrant Handelsblatt genoeg om op te merken dat Tesla-baas Musk intussen ‘reclame maakt voor een anti-Teslapartij’.
Het is die anti-Teslapartij die bovendien fel gekant is tegen eender welke vorm van arbeidsmigratie. De arbeidsmarkttekorten waarmee Duitsland kampt, wil de AfD bekampen met een hoger geboortecijfer onder de autochtone Duitse bevolking. Musk daarentegen hield recent nog een pleidooi vóór arbeidsmigratie van hoogopgeleiden, wat tot een confrontatie leidde met de Trump-aanhangers die net zoals de AfD van geen migratie meer willen weten. In de Tesla-fabriek in Brandenburg werken momenteel zo’n 150 nationaliteiten, zo liet de voorzitter van de fabriek Michaela Wiltz afgelopen zomer aan de Rundfunk Berlin-Brandenburg weten.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier