Als de aankomende Amerikaanse president Donald Trump een radicaal Project 2025 voor de VS achter de hand heeft, kan de EU zich ook maar beter voorbereiden. Knack geeft een voorzet voor een Europees Project 2025 voor migratie, economie, klimaat en defensie.
Het huis verbouwen terwijl het in brand staat: de Europese Unie heeft er ervaring mee. Sinds 2005 volgt de ene impasse op de andere – waarnemers gewagen van een permacrisis. Maar de vele onheilsprofeten die de voorbije twintig jaar de instorting van de EU voorspelden, hebben het voorlopig mis.
Dat betekent niet dat het goed gaat met de Unie. De geopolitieke ontwikkelingen van de voorbije jaren gingen de EU en haar lidstaten te snel. Rusland, China en de VS hebben er om uiteenlopende redenen belang bij dat de Europese samenwerking verzwakt, op een moment dat veel lidstaten met hun vermoeide economieën en hoge schuldenbergen het water aan de lippen staat. Diepgaande nationale meningsverschillen – denk aan defensie, migratie, economie, uitbreiding, kapitaal en klimaat – zijn van alle tijden, maar voorspellen evenmin veel goeds.
Daarom vraagt Mario Draghi, ex-topman van de Europese Centrale Bank, 800 miljard euro per jaar om de interne markt aan te zwengelen. Commissievoorzitter Ursula von der Leyen wil het komende decennium 500 miljard euro voor de defensie-industrie. 1000 miljard heeft de Unie jaarlijks nodig voor de klimaattransitie, aldus de bankensector. Voor zijn wederopbouw heeft Oekraïne minstens 400 miljard nodig. En terwijl de snel groeiende Afrikaanse bevolking de Europese steun in sneltempo ziet dalen, kreunt de EU onder een gebrek aan werkkrachten. De Europese meerjarenbegroting kan dat alles niet alleen dragen.
Kan Europa al die uitdagingen wel aan? De omstandigheden zijn verre van ideaal. In veel lidstaten is het politieke landschap fragiel: Oostenrijk en België onderhandelen nog altijd over een nieuwe regering, Duitsland moet vervroegd naar de stembus, in Frankrijk wankelt president Emmanuel Macron, en in Nederland hangt de regering van schaduwpremier Geert Wilders met spuug en paktouw aan elkaar. Van de belangrijkste vijf Europese lidstaten zit alleen de Italiaanse premier Giorgia Meloni stevig in het zadel – zij staat intussen symbool voor de succesvolle verrechtsing van het Europese partijlandschap.
In Project 2025 – een verwijzing naar het omstreden beleidsplan van de aankomende Amerikaanse president Donald Trump en de conservatieve denktank The Heritage Foundation – legt Knack cruciale Europese beleidsdomeinen onder het vergrootglas. Verlicht het Europese migratiepact echt het aantal asielzoekers? Kan Europa de opmars van Rusland ook zonder de VS stoppen? Moeten de lidstaten Brussel links laten liggen en via spontane coalities de handen in elkaar slaan? En moeten we de klimaatdoelstellingen werkelijk afzwakken om de industrie te redden?
