‘Een oorlogssfeer’: Vlaamse regering en Ecolo op ramkoers over Europese Natuurherstelwet

Het zit er bovenarms op tussen de Vlaamse regering en Ecolo over de omstreden Europese Natuurherstelwet. Afgelopen vrijdag vlogen de verwensingen over en weer.

‘Scheldtirades’. ‘Een oorlogssfeer.’ ‘Een zelden geziene vertoning’. Vrijdagvoormiddag ging het er tussen de gewesten en de federale regering ronduit vijandig aan toe over de omstreden Europese Natuurherstelwet.

Alles draait om een voorstel van de Europese Commissie waarmee men bindende streefcijfers voor natuurherstel en aangetaste ecosystemen wil vastleggen. Volgens het voorstel wil de Europese Unie tegen 2030 minstens 20 procent van haar land- en zeegebied herstellen, tegen 2050 moet dat voor alle ecosystemen het geval zijn.

De gewesten en federale regering discussiëren al sinds november over de kwestie. Enkel wanneer alle bevoegde niveaus samen akkoord zijn met de tekst, kan België op het Europese toneel een standpunt innemen. Zo niet, dan moet ons land – met Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) als Belgische vertegenwoordiger – zich tijdens de ministerraad van 20 juni onthouden.

Terrasje

Aanvankelijk verliepen de gesprekken tussen de verschillende niveaus vlot, maar sinds begin mei is de sfeer omgeslagen. Na een erg late impactinschatting, de verkiezingsoverwinning van de Nederlandse BoerBurgerBeweging (BBB) en de stikstofcrisis trapte Zuhal Demir op de rem. Recent volgde ook premier Alexander De Croo (Open VLD) dat voorbeeld.

Maar door enkele toegevingen van onder meer Ecolo wist Vlaanderen recent een aantal versoepelingen in de voorlopige Europese tekst te krijgen. Daarom verliep het Overlegcomité tussen de gewesten en de federale regering afgelopen woensdag behoorlijk constructief, al kwam men wel overeen om de uitstaande twistpunten in een andere vergadering te bespreken.

Achteraf was er plaats voor een terrasje onder de medewerkers. ‘Het gaat de goede richting uit’, zei Demir na afloop met het nodige voorbehoud. Ook Vlaams viceminister-president Bart Somers (Open VLD) toonde zich in het licht van de ontwikkelingen bereid om voor het voorlopige Europese compromis te stemmen – tot grote tevredenheid van vooral federale Ecolo-ministers voor Klimaat Zakia Khattabi en Mobiliteit Georges Gilkinet, die gesteund worden door Groen, PS en Vooruit.

Maar wat met de CD&V? Voor de partij tekende Hilde Crevits aanwezig op het Overlegcomité, ook al heeft zij in tegenstelling tot haar partijgenoot en Landbouwminister Jo Brouns met het dossier weinig van doen. Met de stikstofcrisis vers in het geheugen vroegen zowel de Vlaamse als federale partijen zich daarom af wat ze van Brouns mochten verwachten. ‘We zijn er nog niet’, klonk het daar woensdag.

Zo bestaat er onenigheid over het zogenaamde niet-verslechteringsprincipe, dat stelt dat natuur buiten beschermde gebieden niet nóg verder achteruit mag gaan. Brouns wil dat principe enkel toepassen op de reeds beschermde Natura2000-gebieden, N-VA is bereid om daarbovenop gebieden op te nemen die België in zijn nationale natuurherstelplan zal indienen. Zeker voor Khattabi en Gilkinet, die voor zulke zaken eigenlijk niet bevoegd zijn, zijn beide pistes na de eerdere toegevingen twee bruggen te ver.

Verwensingen

Vrijdagochtend sloeg de sfeer volledig om. Eerst en vooral stuurde Commissievoorzitter Ursula von der Leyen donderdagavond een brief aan de lidstaten waarin ze de deur opende voor meer flexibiliteit. Hoewel dat inhoudelijk weinig invloed heeft op de discussies onder de lidstaten, zorgde dat vooral bij Groen voor zenuwen. In Vlaanderen bestond er dan weer onzekerheid over het verslag van de woensdagnamiddagvergadering.

Daarop vlogen de verwensing per mail en telefoon in sneltempo over en weer – met vrijwel iedereen in kopie. Bij Ecolo spreekt men over een onverwacht ‘mailoffensief’ vanuit Vlaanderen, bij de N-VA valt dan weer te horen dat men niet wil toestaan ‘dat er op gemaakte afspraken teruggekomen wordt.’ Het ging er bits aan toe. ‘Ik heb nog nooit zoiets meegemaakt’, vertelt een betrokkene aan Knack. ‘Het vertrouwen heeft een flinke deuk gekregen’, aldus een andere.

Bij N-VA en CD&V vindt men de bezwaren over het niet-verslechteringsprincipe van Ecolo onaanvaardbaar, Ecolo meent dat Vlaanderen steeds met nieuwe onredelijke eisen komt. De Franstalige groenen willen (voorlopig?) liever geen Belgische positie dan dat de Vlaamse eis het Europese compromis bereikt, Vlaanderen wil dan weer tegen de tekst stemmen als Ecolo geen water bij de wijn doet.

Al bij al overschaduwen de verschillen soms de eensgezindheid die over het gros van de tekst wel degelijk bestaat. De groenen – zeker in de Gewesten – stellen zich best flexibel op, Open VLD en N-VA zijn ambitieuzer dan soms lijkt. Bovendien stonden de Belgische diplomaten dit weekend intensief in contact met het Zweedse voorzitterschap, dat maandag een nieuwe Europese compromistekst naar de lidstaten doorstuurt.

Toch is het niet geheel ondenkbaar dat België zich volgende week in Europa zal moeten onthouden – wat in de praktijk neerkomt op een tegenstem. Dat zou het Belgische imago op het Europese toneel weinig deugd doen. Het is namelijk best mogelijk dat ons land in de eerste helft van 2024 het dossier op zich zal moeten nemen als roterend voorzitter van de Europese lidstaten.