‘Een andere kijk op arbeidsmigratie: wat Europa nu nodig heeft’

‘Een ordelijk en legaal arbeidsmigratiesysteem ontmoedigt ook irreguliere migratie en wordt een belangrijk instrument voor het buitenlands beleid van de EU’, schrijft Margaritas Schinas, vicevoorzitter van de Europese Commissie.

Een tekort aan lassers in Estland. Te weinig ingenieurs in Nederland. Bouwvakkersschaarste in Portugal. In de hele EU klagen werkgevers over een groot en hardnekkig tekort aan arbeidskrachten en vaardigheden.

En het wordt er niet beter op. Als we het goed spelen, gaat de groene transitie in Europa tegen 2030 tussen de 1 en 2,5 miljoen nieuwe banen opleveren. Met de digitale transitie zal de vraag naar ICT-specialisten in de EU even hard toenemen als de vraag naar werknemers met digitale vaardigheden op basisniveau. Dat is goed nieuws over de hele lijn: het betekent dat onze industriestrategie werkt. Maar onze inzet wordt gedwarsboomd als de bedrijven die het economisch herstel aanjagen, onvoldoende personeel vinden.

Als we de enorme tekorten op de arbeidsmarkt willen aanpakken, moeten we thuis beginnen en onze eigen beroepsbevolking ondersteunen, activeren en omscholen. Als het gaat om het benutten van eigen talent, spaart de EU kosten noch moeite. Maar alle indicatoren wijzen erop dat dit onvoldoende is om aan de vraag te voldoen.

(Lees verder onder de preview.)

De arbeidsparticipatie in de EU bevindt zich op recordhoogte. Toch is het percentage openstaande vacatures de afgelopen tien jaar verdubbeld, tot gemiddeld 2,9% in de EU in 2022. In België bleef vorig jaar bijna 5% van de vacatures openstaan. Wil Europa concurrerend blijven, dan moeten we elders op zoek gaan om die vacatures in te vullen.

En hier komt arbeidsmigratie om de hoek kijken. We moeten meer doen om van Europa een aantrekkelijke bestemming voor talent uit de hele wereld te maken. Naast het feit dat er Engels wordt gesproken, zijn er andere redenen waarom werkzoekenden uit de hele wereld liever naar Nieuw-Zeeland, Australië, de VS en Canada gaan dan naar EU-landen. De Europese regels inzake legale migratie zijn te complex, ongecoördineerd en alleen gericht op hoogopgeleide migranten.

Feit is dat Europa op dit moment meer behoefte heeft aan vrachtwagenchauffeurs dan aan raketwetenschappers. Om talent naar de EU te lokken, zet de Commissie nu een “EU-talentenpool” op, een nieuw matchingsysteem dat werkgevers in de EU rechtstreeks in contact brengt met werkzoekenden ongeacht vaardigheidsniveau, waar ook ter wereld. Van metselaars en buschauffeurs tot dokters en verpleegkundigen: waar tekorten moeten worden gevuld en het aanbod in de EU niet aan de vraag kan voldoen, moeten we talent hiernaartoe halen.

Het systeem zal beperkt blijven tot sectoren waar zich tekorten voordoen, wat betekent dat we alleen focussen op banen waarvoor EU-bedrijven hier niet genoeg mensen vinden. De nationale regeringen beslissen zelf of ze al dan niet meedoen, maar er zijn sterke economische argumenten om dat wel te doen.

Een ordelijk en legaal arbeidsmigratiesysteem ontmoedigt ook irreguliere migratie en wordt een belangrijk instrument voor het buitenlands beleid van de EU. Het kan onze samenwerking met landen van herkomst en doorreis ondersteunen om het aantal irreguliere aankomsten terug te dringen en intensiever samen te werken op het gebied van overname.

Realistisch gezien zullen we zonder enige vorm van gerichte arbeidsmigratie naar de EU de ambitieuze doelstellingen van de groene en digitale transitie niet kunnen waarmaken. Het zal ons zelfs niet lukken voldoende personeel te vinden voor onze woonzorgcentra.

De EU heeft op dit gebied enorm veel te winnen, maar ook te verliezen.

Margaritis Schinas is vicevoorziter van de Europese Commissie.