‘Laat Duitsland zijn schuldenrem los om de economie zuurstof te geven?’

Met Friedrich Merz schuift Duitsland op naar rechts. De christendemocraat ziet zichzelf wel met Donald Trump onderhandelen.

Dat de driepartijenregering van Olaf Scholz midden december een vertrouwensstemming in de Bondsdag verloor, was geen verrassing. Eigenlijk bestond de coalitie van de sociaaldemocratische SPD, de liberale FDP en de Groenen al sinds begin november niet meer, na een botsing tussen bondskanselier Scholz en de liberale minister van Financiën Christian Lindner over het economische beleid. De datum waarop vervroegde verkiezingen worden gehouden, stond ook al vast: de Duitsers kiezen op 23 februari een nieuw parlement.

Het lijkt er zelfs op dat met de christendemocraat Friedrich Merz ook al zeker is wie Scholz straks opvolgt. Zijn CDU haalt met haar Beierse zusterpartij CSU in alle peilingen ruim 30 procent van de stemmen. De SPD van Scholz komt voorlopig bij maar goed de helft daarvan uit. Tweede partij zou overigens het extreemrechtse Alternative für Deutschland (AfD) worden, die nog garen probeert te spinnen bij de aanslag op een kerstmarkt. Ze krijgt nu ook een duw in de rug van niemand minder dan Elon Musk.

Met Merz schuift Duitsland op naar rechts. Hij maakte fortuin in zaken en ziet zichzelf wel met Donald Trump onderhandelen. Maar met goed 30 procent heeft hij nog lang geen absolute meerderheid. Ook met de kleine liberale FDP erbij schiet hij niet veel op, als die partij al de kiesdrempel haalt. Omdat Merz al duidelijk maakte dat hij in geen geval met de AfD wil besturen, rest hem de keuze tussen samengaan met de SPD of met de Groenen – of met allebei. Voor zover CSU-leider Markus Söder niet dwarsligt, want die ziet een coalitie met de Groenen alvast niet zitten.

Eigenlijk blijft de vraag met welk geld Duitsland nieuw leven wil blazen in de kwakkelende economie, waarin al jaren te weinig is geïnvesteerd. De partijen blijven het daarover oneens. De SPD wil veel geld lenen, naar het voorbeeld van Joe Biden met zijn Inflation Reduction Act in de Verenigde Staten. Daarvoor moet de grondwettelijke rem worden gelost, die bepaalt hoeveel schulden het land mag maken. Zoals de FDP enkele maanden geleden zoekt ook de CDU/CSU van Merz het geld, onder meer, liever in een pakket sociale hervormingen.

Dat wil hoe dan ook zeggen dat Duitsland geen volwaardige regering heeft als Donald Trump op 20 januari de eed aflegt. Als die dan, zoals beloofd, de Europese export naar de VS duurder maakt, wordt er van de Europeanen toch een stevige reactie verwacht. Op een moment dat ook de Franse president politiek verzwakt is, ligt dat niet voor de hand.