Duitsland stapt vandaag uit het nucleair tijdperk

Vandaag 15 april is een historische dag voor Duitsland. Om middernacht komt er dan na ruim zestig jaar een einde aan het nucleair tijdperk en worden de laatste drie kernreactoren stilgelegd: Isar 2 in Beieren, Emsland in Nedersaksen en Neckarwestheim 2 in Baden-Württemberg. De stap blijft omstreden.

Het gaat om de uitvoering van een beslissing uit 2011, maar toch blijft de kritiek op de kernuitstap smeulen. In eerste instantie zal Duitsland immers meer CO2 gaan uitstoten, door het grotere aandeel van aardgas en steenkool bij de stroomproductie. Daarnaast rijst ook de vraag of de energietransitie -waarbij het overgrote deel van de elektriciteit in de grootste economie van Europa afkomstig zal zijn van hernieuwbare bronnen- zonder al te veel problemen zal slagen.

De drie laatste kernreactoren in Duitsland moesten normaal al eind 2022 definitief dicht. Maar door de oorlog in Oekraïne en de daaropvolgende energiecrisis werd de uitstap uiteindelijk met 100 dagen uitgesteld. Tot vandaag dus.

Kernenergie was vorig jaar nog goed voor ruim 6 procent van de Duitse stroomopwekking. Begin 2000 was dat nog ruim 25 procent voor 19 reactoren.

De eerste kerncentrale in Duitsland – Kahl in Beieren – ging in 1962 in bedrijf, toen nog als symbool van vooruitgang. Pas in de jaren 1970 en 1980 ontstond er -soms gewelddadig- verzet tegen de bouw van kerncentrales. De groene partij in Duitsland vindt zijn oorsprong in de anti-nucleaire beweging. Na de kernramp in Tsjernobyl raakten ook de Duitse sociaal-democraten overtuigd van het gevaar van kernenergie. Toen SPD en de Groenen in 1998 de federale verkiezingen wonnen en SPD-er Gerhard Schröder bondskanselier werd, is besloten om de kerncentrales geleidelijk te sluiten. De levensduur werd beperkt tot 32 jaar en bouw van nieuwe centrales werd verboden.  De regering van christendemocraten en liberalen onder leiding van Angela Merkel besliste in 2010 echter om de levensduur opnieuw te verlengen.

Maar de kernramp van Fukushima in maart 2011 maakte definitief een einde aan de Duitse liefde voor kernenergie. Acht centrales werden per direct stilgelegd, voor de resterende negen werd een einddatum vastgelegd in de Atoomenergiewet. Vorig jaar draaiden er nog slechts drie. ‘De risico’s van kernenergie zijn uiteindelijk onbeheersbaar, en daarom maakt de kernuitstap ons land veiliger en vermijdt het verder nucleair afval’, zei minister van Milieu Steffi Lemke (Groenen) eind maart tegen de pers. Volgens de eveneens groene minister van Economische Zaken Robert Habeck is de kernuitstap ‘onomkeerbaar’.

‘Zwarte dag’

Maar de christendemocraten, die nu in de oppositie zitten, hekelen de gevolgen voor het klimaat. ‘Deze groene klimaatminister laat liever kolencentrales draaien dan klimaatneutrale’, zei CDU-vicevoorzitter Jens Spahn eerder deze week. ‘Het is een zwarte dag voor de klimaatbescherming in Duitsland.’
En ook de industrie heeft kritiek op de exit: er wordt gevreesd voor hogere prijzen en bevoorradingsproblemen. Volgens de voorzitter van de Duitse Industrie- en Handelskamer Peter Adrian moet Duitsland ‘er alles aan blijven doen om het aanbod van energie uit te breiden en niet verder te beperken’. Problemen met de energievoorziening zijn ongekend voor Duitsland en uiteindelijk een absoluut nadeel dat door niets kan gecompenseerd worden in een geïndustrialiseerd land, klinkt het.

Experts sussen dat het licht na vandaag niet zal uitgaan in Duitsland, al zal het land misschien wel op kritieke momenten een beroep moeten doen op import vanuit het buitenland. Bijvoorbeeld uit Frankrijk dat nog altijd over 58 kernreactoren beschikt en zelfs inzet op de bouw van nieuwe.