De Duitse regering is verdeeld over verdere militaire steun aan Oekraïne. De Duitse generositeit staat ook onder druk door nakende verkiezingen in drie oostelijke deelstaten.
Op de Verenigde Staten na vormt Duitsland vandaag de belangrijkste militaire steunpilaar van Oekraïne. Maar of dat ook in de toekomst zo zal blijven is hoogst onzeker. Binnen de regering leidt de kwestie tot felle discussies.
Directe aanleiding is een zopas in de media uitgelekte brief van de liberale minister van Financiën Christian Lindner (FDP) aan het adres van de sociaaldemocratische minister van Defensie Boris Pistorius en de groene minister van Buitenlandse Zaken Annalena Baerbock, die net als Lindner deel uitmaken van de zogenaamde verkeerslichtcoalitie.
Lindner had er in zijn brief begin augustus op aangedrongen om de in de begroting vastgelegde ‘bovengrenzen’ voor toekomstige hulp niet te overschrijden. In die begroting was die bovengrens voor 2025 vastgelegd op 4 miljard euro, bijna een halvering van de som die voor dit jaar was uitgetrokken.
Verantwoordelijkheid
Lindner argumenteerde eerder deze zomer dat die besparingen geen grote gevolgen zouden hebben voor de Oekraïense oorlogskas. Dankzij een hulpfonds van de G7, te vullen met de rente uit bevroren Russische activa, mag Oekraïne op 50 miljard euro steun rekenen.
Maar volgens de sociaaldemocratische volksvertegenwoordiger Michael Roth zal het geld uit dat fonds lang niet volstaan. ‘Het Oekraïense leger is voor het eerst sinds maanden weer in het offensief’, verklaarde Roth in een recent interview. ‘Het land heeft nu de volledige steun nodig van zijn belangrijkste militaire bondgenoot in Europa, Duitsland.’ Roth, die zijn regering om soortgelijke redenen al eerder had bekritiseerd, noemde het debat over de financiering van de militaire hulp ‘een verkapte terugtrekking uit de verantwoordelijkheid van Duitsland. We kunnen onze veiligheid niet afhankelijk maken van budgettaire beperkingen.’
Roth zit daarmee op dezelfde golflengte als de Oekraïense ambassadeur in Duitsland, Oleksiy Makeyev. Die had de Duitse regering eerder al gevraagd om niet te snijden in de financiering. ‘Besparen op militaire hulp voor Oekraïne betekent de veiligheid van Europa in gevaar brengen’, schreef hij op X. ‘Dat zou fataal zijn en moet worden voorkomen.’
Op de korrel
De Duitse regering werd, weinig verrassend, ook op de korrel genomen door de belangrijkste oppositiepartij CDU. De christendemocratische politicus Roderich Kiesewetter sprak van een ‘fataal signaal’ aan Oekraïne. Hij beschuldigt bondskanselier Olaf Scholz (SPD) er ook van zich te laten leiden door de nakende verkiezingen in Oost-Duitsland, een beschuldiging die mogelijk niet helemaal uit de lucht gegrepen is.
‘De oorlog is het gevolg van Oekraïnes toenadering tot de NAVO.’
In Sachsen en Thüringen, twee van de drie oostelijke deelstaten waar er in september verkiezingen zijn, doet de SPD van Scholz het erg slecht in de peilingen. Veel beter scoren de AfD, uiterst rechts, en Bündnis Sahra Wagenknecht (BSW), uiterst links. In de genoemde deelstaten zou de AfD op zo’n 30 procent uitkomen, BSW tussen de 15 en de 20 procent.
De twee uitersten hebben onder meer met elkaar gemeen dat ze tegen de Duitse steun aan Oekraïne gekant zijn. Sterker nog: voor BSW is ‘de bewapening van Oekraïne’, net als bij de Europese verkiezingen, een van de hoofdthema’s van de verkiezingen.
Militaire voorpost
In een interview met de nieuwszender Deutschlandfunk vertelde Wagenknecht dat Duitsland zich door zijn militaire steun tot een Russisch doelwit heeft gemaakt. In hetzelfde gesprek verdedigde ze de (door Deutschlandfunk later bekritiseerde) stelling dat de Verenigde Staten al voor de oorlog van Oekraïne een zwaar bewapende militaire voorpost hadden gemaakt. De oorlog zou volgens Wagenknecht het gevolg zijn van Oekraïnes ‘toenemende integratie in de structuren van de NAVO’.
De standpunten van Wagenknecht zijn moeilijk te verzoenen met de standpunten van de CDU, een partij die volgens dezelfde peilingen in minstens twee deelstaten aan zet zal zijn om een regering te vormen. Omdat de CDU, net als Wagenknecht overigens, al herhaaldelijk verklaarde niet in een regering te stappen met de AfD, is de kans groot dat de christendemocraten straks coalitiegesprekken zullen voeren met Wagenknecht. Of die ergens toe zullen leiden is een andere vraag. Wagenknecht liet al weten dat ze enkel in een regering stapt met partijen die ‘duidelijk positie innemen voor diplomatie en tegen oorlog’. Vrij vertaald: ze wil enkel in zee met partijen die een einde maken aan de wapenleveranties én vredesonderhandelingen starten met Rusland.
