‘Deregulering is het foute antwoord op Trump’

‘Uitstel en uitholling van cruciale duurzaamheidswetten zijn een slecht antwoord op de geopolitieke en economische uitdagingen waar de EU voor staat. Je beloont er enkel de bedrijven mee wiens businessmodel steunt op uitbuiting en natuurvernietiging’, schrijft Wies Willems van Broederlijk Delen.

Eind januari presenteerde Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen haar Competitiviteitskompas, een soort visienota waarin ze de grote lijnen uitzet voor het werkplan van de Commissie in de komende jaren. De rode draad daarin: de welvaart, competitiviteit en veiligheid van de EU garanderen, in tijden van Trump, handelsoorlogen en geopolitieke onrust.

Hét stokpaardje van de nieuwe Commissie is ‘vereenvoudiging’ van de regels, met name voor bedrijven. De aanname luidt dat Europese ondernemingen gebukt gaan onder ondraaglijke administratieve lasten – een punt dat Mario Draghi al onderstreepte in zijn veelbesproken rapport over de (economische) toekomst van de Europese Unie en sindsdien veel weerklank vindt bij beleidsmakers en een deel van het bedrijfsleven.

Met een rotvaart duwt de Commissie die ‘vereenvoudiging’ nu door. Hoewel Commissievoorzitter von der Leyen beweert dat de doelstellingen van de Green Deal behouden blijven, schuilt er achter de op het eerste zicht nobele intenties weldegelijk een schadelijke dereguleringsagenda.

Omnibuswet

Eén van de concrete initiatieven op de agenda van de Commissie is een zogenaamde ‘omnibus’-wet, die momenteel in voorbereiding is en eind februari voorgesteld wordt. Met die nieuwe wet wil de Commissie in één adem aanpassingen doorvoeren aan drie verschillende, bestaande wetten, die tijdens de vorige EU-legislatuur in het kader van de Green Deal werden afgeklopt.

Concreet gaat het over de rapportagerichtlijn (CSRD), de taxonomiewet en de zorgplichtwet (CSDDD). De CSRD verplicht bedrijven te rapporteren over sociale en milieukwesties. De taxonomiewet bepaalt welke economische activiteiten en investeringen als ‘duurzaam’ kunnen gelden. En de CSDDD tenslotte verplicht de grootste Europese bedrijven om de risico’s op vlak van mensenrechten en milieu doorheen hun wereldwijde waardeketens te identificeren en aan te pakken. Daarnaast moeten ze ook plannen opstellen om hun bedrijfsvoering in lijn te brengen met de doelstellingen van het klimaatakkoord van Parijs.

Von der Leyen houdt vol dat er enkel gesleuteld wordt aan de administratieve rompslomp waarmee bedrijven te maken krijgen. Maar terwijl het nog wachten is op de concrete inhoud van de omnibuswet, wijzen verschillende zorgwekkende signalen er alvast op dat vereenvoudiging ook tot afzwakking dreigt te leiden. Zo riep Frankrijk al op om de zorgplichtwet on hold te zetten en aan te passen (de facto af te zwakken). Ook de Europese Volkspartij, de grootste fractie in het Europees Parlement, wil een ‘pauze’ inlassen.

Volgens de laatste informatie worden zelfs twee cruciale pijlers van de zorgplichtwet bedreigd: de juridische aansprakelijkheid van bedrijven voor mensenrechtenschendingen en de klimaatverplichtingen.

Fossiele lobby op de gastenlijst

Vorige week vond bovendien een vergadering achter gesloten deuren plaats waar de Commissie haar plannen aftoetste bij ‘betrokken partijen’. Op de gastenlijst: Total Energies, ENGIE, Ineos Group, ExxonMobil en maar liefst 54 andere bedrijven en bedrijfsfederaties. Ook tien ngo’s mochten mee aanschuiven – een drastisch onevenwicht dat tekenend is voor de disproportionele invloed van (fossiele) bedrijfslobby’s in Brussel. Niet bepaald een transparante en democratische consultatieronde dus, wat ingaat tegen de eigen principes van de EU inzake goed bestuur.

Uitstel en afzwakkingen van cruciale duurzaamheidswetten zijn een slecht antwoord op de geopolitieke uitdagingen waar de EU voor staat. Je beloont er enkel de bedrijven mee wiens businessmodel blijft steunen op uitbuiting en natuurvernietiging. Dat zeggen niet alleen meer dan 170 ngo’s en vakbonden, maar ook tal van bedrijven, investeerders en financiële instellingen. Zij vragen duidelijkheid en begeleiding bij de implementatie van wetgeving, geen deregulering en een race to the bottom. Een sterk en duidelijk regelgevend kader rond duurzaamheid is ons beste wapen tegen de onvoorspelbaarheid van figuren zoals Trump.

Wetgeving zoals de CSDDD treedt bovendien pas binnen enkele jaren in werking – waardoor er voldoende tijd is voor bedrijven om zich voor te bereiden, met de nodige ondersteuning van de Commissie. Tal van ondernemingen hebben trouwens al veel tijd en middelen geïnvesteerd in verduurzaming.

Respect voor mensenrechten en milieu in de globale productieketens van onze kritieke grondstoffen, voedsel en kledij is niet zomaar een leuk extraatje,maar een essentiële voorwaarde voor een economisch systeem dat op lange termijn houdbaar blijft. Meer dan ooit moet de EU hierin het voortouw blijven nemen op internationaal niveau. In haar regeerakkoord belooft de nieuwe federale regering alvast dat ze zich blijft engageren voor de ‘gemaakte afspraken’ in het kader van de Green Deal. We verwachten dan ook dat ze die boodschap ook consequent verdedigt op EU-niveau én het goede voorbeeld geeft met sterke nationale wetgeving.

Wies Willems is beleidsmedewerker grondstoffen bij Broederlijk Delen.