Zowel Nederland als Duitsland kondigen aan een strenger asiel- en migratiebeleid te willen voeren. ‘We weten nu al dat dit niet zal werken.’
Minister-president Dick Schoof raakte meteen in de problemen toen hij het voornemen van zijn regering verdedigde om een asielcrisiswet in te voeren. Toen men hem erop wees dat Nederland momenteel geen bovenmatige asielinstroom heeft, legde Schoof uit dat veel Nederlanders een asielcrisis ‘ervaren’. Die ‘ervaring’ is volgens Schoof voldoende reden om drastische maatregelen te nemen.
Met die nieuwe asielcrisiswet zou de Nederlandse regering voortaan de mogelijkheid krijgen om de Vreemdelingenwet tijdelijk aan de kant te schuiven. Daarvoor zou een kabinet zelfs geen toetsing van de Eerste of de Tweede Kamer nodig hebben. Wanneer zo’n asielcrisis is uitgeroepen, zou een regering via allerlei technische maatregelen het aantal asielzoekers dat een beschermd statuut krijgt kunnen inperken. Het nieuwe wetsvoorstel moet wel nog goedgekeurd worden door de Raad van State. Het Nieuw Sociaal Contract (NSC), de partij van Pieter Omtzigt, kondigde al aan dat het de wet niet zal steunen als de Raad van State een negatief advies aflevert.
De kans dat de Raad van State zal instemmen met het wetsvoorstel is klein, vermoedt Jasmijn Slootjes, adjunct-directeur aan het Migration Policy Institute. ‘Nederland heeft geen asielcrisis, maar een opvangcrisis’, stelt Slootjes. ‘Qua aantal asielaanvragen zit Nederland in de Europese middenmoot – België had dit jaar bijvoorbeeld een hogere instroom. Er is geen enkele gegronde reden om te stellen dat Nederland deze instroom niet zou aankunnen. Als er vandaag te weinig plaatsen zijn in de opvang, komt dat door de bezuinigingen die de voorbije jaren zijn doorgevoerd – en dus niet omdat het aantal asielzoekers toeneemt.’
Om deze wet in te voeren, zou Nederland uit een heleboel internationale verdragen moeten stappen.
Het kabinet-Schoof, waarvan de extreemrechtse PVV van Geert Wilders deel uitmaakt, belooft ‘het strengste asielbeleid ooit’ uit te rollen. Veel maatregelen die aangekondigd worden, zullen de opvangcrisis evenwel doen toenemen, waarschuwt Slootjes. Ze geeft het voorbeeld van de Spreidingswet, die onder vorig staatssecretaris voor Asiel Eric van den Burg (VVD) werd ingevoerd, en die het nieuwe kabinet nu wil afvoeren. ‘Door de Spreidingswet af te schaffen, zal het aantal opvangplaatsen verder dalen’, voorspelt Slootjes. ‘Opmerkelijk genoeg werkt die wet eigenlijk prima. 96 procent van de Nederlandse gemeenten wil die wet het liefst behouden.’
Opmerkelijk genoeg kon de minister-president nog niet vertellen hoe de asielcrisiswet juridisch onderbouwd zou worden. Slootjes is sceptisch over de slaagkansen van de regeringsplannen. ‘Om dit in te voeren, zou Nederland uit een heleboel internationale verdragen moeten stappen. Dat gaat niet zomaar.’
Duitse grenscontroles
De Nederlandse plannen komen er ongeveer gelijktijdig met de Duitse beslissing om opnieuw grenscontroles in te voeren bij de Duitse grens met de Benelux, Denemarken en Frankrijk. Daarmee wil het naar eigen zeggen de strijd met illegale migratie opvoeren. Bij migratie-experts bestaat twijfel over de aanpak. ‘Die grenscontroles hebben geen invloed op de asielinstroom’, zegt Johan Wets, onderzoeksleider migratie aan het HIVA (KU Leuven). ‘Er zullen met die controles ongetwijfeld migranten die illegaal in Europa verblijven opgespoord worden, maar de impact op de totale cijfers zal waarschijnlijk verwaarloosbaar zijn.’
Dit soort maatregelen werkt mensensmokkel juist in de hand.
Lange tijd stond Duitsland bekend om zijn Willkommenskultur. Duitsland ving van alle EU-landen veruit de meeste Syrische en Oekraïense oorlogsvluchtelingen op. Hun integratie in de arbeidsmarkt is niet zonder succes: volgens recent onderzoek vond 68 procent van de vluchtelingen die tussen 2013 en 2019 aankwamen binnen de acht jaar werk. Door verschillende incidenten, onder meer de recente mesaanval in Solingen, is de sfeer ondertussen omgeslagen. ‘Zowel Nederland als Duitsland heeft de Hongaarse reflex’, zegt Wets. ‘In plaats van te kijken hoe Europese landen samen kunnen werken om een sluitend migratiebeleid te voeren, proberen ze de deur te barricaderen.’
Ook Jasmijn Slootjes is bijzonder sceptisch over de Duitse aanpak. ‘Er bestaat een enorme hoeveelheid onderzoek die aantoont dat grenscontroles en muren niet werken’, zucht ze. ‘We weten dat dit soort maatregelen mensensmokkel juist in de hand werkt. Het is zonde dat er zo veel moeite wordt gestoken in beleidsplannen waarvan we nu al weten dat ze niet zullen werken.’
Hongarije stuurt bussen, Duitsland controleert grenzen: migratie blijft Europese agenda bepalen
