#CorruptionEurope: reconstructie van een driedaagse anticorruptie-operatie

Cash geld in beslag genomen, huiszoekingen, verhoren, verzegelde bureaus, en de val van een ondervoorzitter van het Europese Parlement: het onwaarschijnlijke relaas van een driedaagse anticorruptie-operatie in het hart van de Europese democratie. Reconstructie door Le Soir en Knack.

Vrijdagochtend 9 december, Wiertzstraat in Brussel. Discreet opgesteld voor de woning van de Griekse politica Eva Kaili – S&D-ondervoorzitster van het Europees Parlement – wachten speciale eenheden van de federale politie geduldig tot haar partner Francesco G. de deur buitenstapt. Omwille van de parlementaire immuniteit van het Griekse Europarlementslid kan de politie hun huis niet zomaar binnenvallen.

Als medewerker van het Europees Parlement en senior advisor van de ngo Fight Impunity is de Italiaan een belangrijke verdachte in de omvangrijke anticorruptie-operatie die het federaal parket die ochtend is gestart – en die al sinds midden juli nauwgezet en in alle discretie is voorbereid. Het gaat om een zeer gevoelig dossier, dat aanvankelijk slechts door een handvol magistraten en onderzoekers wordt behandeld. In het jargon heet dat “onder embargo geplaatst”: de eerste pv’s van het onderzoek worden niet toegevoegd aan de nationale gegevensbank van de politie, om lekken te voorkomen.

Voor de speurders van de Centrale Dienst voor de Bestrijding van Corruptie, die onder leiding van onderzoeksrechter Michel Claise het onderzoek voor hun rekening nemen, zijn de inbeslagname van Francesco’s telefoon en zijn verhoor cruciaal. Zijn aanhouding is het begin van een reeks van 16 huiszoekingen in de Europese wijk van Brussel en elders in de hoofdstad. 

600.000 euro cash

De speurders vallen binnen bij verschillende assistenten van Europarlementsleden. In het Europees Parlement zelf worden ook een aantal kantoren verzegeld. Doorslaggevend blijkt de huiszoeking bij de Italiaan Pier Antonio Panzeri, voormalig Europarlementslid (2014-2019) en voorzitter van Fight Impunity.

Bij Panzeri treffen de speurders liefst 600.000 euro cash geld aan. De speurders gaan er van uit dat hij de ‘orkestleider’ is en onderzoeken of hij op vraag van Qatar assistenten van Europarlementsleden opdraagt wat ze moeten doen. Hij wordt ervan verdacht aan het hoofd te staan van een criminele organisatie, gefinancierd door Qatar, die politieke en economische beslissingen van het Europees Parlement probeert te beïnvloeden. In ruil voor cash of cadeaus.

Het nieuws slaat in als een bom. Midden in het WK. Panzeri, 67 jaar, is lid van de Italiaanse democratische en progressieve beweging Articolo Uno. Tussen januari 2017 en juli 2019 was hij voorzitter van de Subcommissie mensenrechten van het Europees Parlement.

In 2017 verwierp het Europees Hof van Justitie in Luxemburg het beroep van Panzeri tegen een besluit van het Europees Parlement dat 83.764 euro onkostenvergoedingen terugvorderde van de man. Dat gebeurde na een onderzoek door het Europees Bureau voor fraudebestrijding (OLAF). 

Assistenten geviseerd

Naast Panzeri en Francesco G. worden bij de politie-operatie vrijdag nog twee andere mannen opgepakt voor verhoor: syndicalist Luca Visentini, die nog maar pas tot secretaris-generaal van het Internationaal Verbond van Vakverenigingen (ITUC) is verkozen (een organisatie met 200 miljoen leden wereldwijd) ; en een vierde Italiaanse onderdaan, de heer T., die actief is in de ngo-sector.

Tegen vrijdagmiddag is de anticorruptie-operatie al een succes. Contant geld en verschillende terabytes aan gegevens zijn in beslag genomen. Net voor het middaguur brengen Knack en Le Soir het nieuws over de invallen naar buiten.

De politie doorzoekt niet alleen de woningen van verschillende parlementaire assistenten van de S&D-fractie, maar ook van Europese ambtenaren, lobbyisten en de maatschappelijke zetel van verschillende verenigingen. Eén daarvan is Fight Impunity.

Ook in het gebouw van het Europees Parlement zelf worden enkele kantoren verzegeld. Daaronder ook die van (ex-)assistenten van de Belgische Europarlementsleden Marie Arena en Marc Tarabella (S&D-fractie). Arena reageert dat haar assistente werkte voor de ngo van de heer Panzeri en dat zou de interesse van justitie verklaren. ‘Het heeft niets te maken met het feit dat zij mijn assistente is.’ 

Coupures van 50 euro

Vrijdagmiddag lijkt de Europese wijk van Brussel heel even de setting van een filmscenario. Een man stapt het Sofitel-hotel buiten. Het is niemand minder dan de vader van Eva Kaili. Samen met zijn vrouw verblijft hij korte tijd in Brussel. De man heeft een koffer in de hand. Op zich niets bijzonders, ware het niet dat de tas vol zit met bankbiljetten. Coupures van 50 euro. Hij wordt onderschept door een politieteam.

Op het WK in Qatar zou je de situatie “paniekvoetbal” noemen. In juridische termen heet dit ‘betrapping op heterdaad’. Handig: nu kunnen de speurders wel degelijk een huiszoeking uitvoeren bij de ondervoorzitster van het Europees Parlement.

Meteen worden een tiental politieambtenaren gemobiliseerd die waren teruggekeerd van de huiszoekingen eerder die dag. Ze worden vergezeld door onderzoeksrechter Michel Claise zelf. 

Tranen van vreugde

In de woning van Kaili en haar partner treffen de speurders zakken met cash geld aan –L’Echo zal dat nieuws later onthullen. Het geld zit verstopt in handtassen en luxe reistassen. ‘Zo’n zaken vinden we doorgaans tijdens huiszoekingen bij drugsdealers’, zegt een bron vertrouwd met het onderzoek.

Het geld is verdeeld in biljetten van 20 en 50 euro. De politie kan nog geen details geven over de precieze omvang van de buit, omdat een deel ervan wordt opgestuurd voor wetenschappelijke analyse. Maar volgens goedgeïnformeerde bronnen treffen speurders zowat 600.000 euro cash aan in de koffer van de vader, en minstens 150.000 euro in de woning van Kaili. Een voorzichtige schatting. In de woning vinden ze ook nog medailles en andere kostbaarheden, vermoedelijk aangeboden door Qatar. Het echtpaar-Kaili en de vader moeten uitleg geven. ‘Vrijdagavond huilden we van vreugde’, zegt een tweede bron dicht bij het onderzoek. Het Europarlementslid en haar partner brengen twee nachten door in ‘eenzame opsluiting’, eerst ondervraagd door de speurders en vervolgens door de onderzoeksrechter. Ook de vader van de voormalige Griekse tv-presentatrice moet een nachtje blijven. Na zijn verhoor wordt hij op zaterdag vrijgelaten. 

Op volle snelheid naar Anthisnes

Zaterdag 10 december. Terwijl het nieuws over de politie-invallen de wereld rondgaat, bereiden de gerechtelijke autoriteiten een nieuwe en zeer gevoelige operatie voor. Er is beslist de woning van nog een tweede Europarlementslid te doorzoeken: de Belg Marc Tarabella (PS).

De burgemeester van de gemeente Anthisnes, in de provincie Luik, was al eens lid van het Europees Parlement van augustus 2004 tot juli 2007 en opnieuw vanaf juli 2009. Tarabella is ook ondervoorzitter van de delegatie voor de betrekkingen met het Arabisch schiereiland in het Europees Parlement.

Voor deze huiszoeking is de aanwezigheid van de voorzitter van het Europees Parlement vereist, de Maltese Roberta Metsola. Artikel 59 van de Belgische Grondwet bepaalt immers dat de voorzitter van het parlement aanwezig moet zijn tijdens de huiszoeking bij een Belgische volksvertegenwoordiger. ‘Het Europees Parlement en voorzitster Metsola zijn fel gekant tegen elke vorm van corruptie en werken actief en volledig samen met de onderzoekers en de gerechtelijke autoriteiten’, reageert een woordvoerster van het Europees Parlement.

De onderzoeksrechter laat Metsola met spoed afkomen uit Malta. De tijd dringt, want speurders mogen maar tot 21u huiszoekingen uitvoeren. De politie brengt Metsola op volle snelheid naar Anthisnes. Het team komt net op tijd toe. Ze nemen de gsm en computer van Tarabella in beslag.

Aanvankelijk was Marc Tarabella woedend over de toewijzing van Qatar als gastland voor het WK 2022. Maar sinds vorig jaar liet hij zich herhaaldelijk positief uit over de Golfstaat. Tarabella bracht ook verschillende officiële bezoeken aan Qatar –alvorens ‘Qatar-bashen’ aan de kaak te stellen in een reeks conferenties en media-interventies in de aanloop naar het WK.

Tarabella zegt dat hij ‘niets te verbergen’ heeft en dat hij wil meewerken aan het onderzoek. 

Raadkamer

Zondagmiddag 11 december geeft het federaal parket een stand van zaken in een persbericht: ‘Vier personen zijn gearresteerd door de Brusselse onderzoeksrechter die het onderzoek leidt. Zij worden beschuldigd van lidmaatschap van een criminele organisatie, witwassen van geld en corruptie. Twee personen werden vrijgelaten door de onderzoeksrechter.

’Syndicalist Visentini is vrijgelaten onder voorwaarden. Eva Kaili, haar partner Francesco G., ex-Europarlementslid Pier Antonio Panzeri en de heer T. moeten binnen de vijf dagen voor de Raadkamer verschijnen.

Op Twitter reageert de Missie van Qatar bij de EU met een verklaring: Qatar verwerpt ‘categorisch’ alle pogingen om het land in verband te brengen met beschuldigingen van wangedrag. ‘Elke associatie van de regering van Qatar met de gemelde beweringen is ongegrond en ernstig misleidend.’

Uiteraard geldt voor alle betrokkenen het vermoeden van onschuld, tot een rechtbank er anders over zou oordelen.