Charles Michel ontmoet Zelensky in Kiev: ‘De Europese steun voor Oekraïne neemt níét af’

Charles Michel, de voorzitter van de Europese Raad, is zonet aangekomen in Kiev voor een ontmoeting met de Oekraïense president Volodymyr Zelensky. Zijn bezoek komt voor Oekraïne op een belangrijk moment. ‘Dit is een fundamentele dag voor Oekraïne’, zegt hij tegen Knack in Kiev.

Charles Michel is dinsdagvoormiddag opnieuw in Oekraïne aangekomen. Voor de vijfde maal sinds het begin van de grootschalige Russische invasie op 24 februari 2022 heeft hij er een ontmoeting met de Oekraïense president Volodymyr Zelensky.

Aanleiding van Michels visite is de tiende verjaardag van het begin van de Maidanprotesten in de Oekraïense hoofdstad Kiev, die het begin vormden van de Russische agressie tegen Oekraïne in 2014 (zie kaderstuk onderaan ). ‘Dit is een fundamentele dag voor Oekraïne. Tien jaar geleden zijn de Oekraïners op straat gekomen en gestorven om de Europese waarden te verdedigen’, vertelt Michel in Kiev aan Knack.

Europese top

Michels bezoek komt op een belangrijk moment. Over ruim drie weken buigen de Europese leiders zich in Brussel voor het eerst over de vraag of de toetredingsgesprekken met Oekraïne kunnen beginnen. In juni vorig jaar kreeg Oekraïne al de status van kandidaat-lidstaat, en de Europese Commissie raadde de lidstaten onlangs nog aan om de onderhandelingen met Oekraïne aan te vatten. In maart komt de Commissie met een voortgangsrapport over de voorwaarden waaraan Oekraïne moet voldoen.

Michel zei eerder dat een Oekraïens lidmaatschap tegen 2030 mogelijk is, al kreeg hij voor die uitspraak ook kritiek. Onder meer de Hongaarse premier Viktor Orbán blokkeert al sinds juni zowat elke conclusie van de Europese Raad. Andere lidstaten menen op hun beurt dat Oekraïne geen voorrang mag krijgen op de westelijke Balkanlanden, waarvan er sommige al twintig jaar in de Europese wachtkamer zitten. ‘De lidstaten zijn voorzichtiger geworden in vergelijking met de vorige uitbreidingen’, stelt Michel, die verwijst naar de lopende discussies over de interne Europese hervormingen.

Heropbouw

In Kiev zullen Michel en Zelensky ook over de heropbouw van het land spreken. Na het eerste oorlogsjaar berekenden Oekraïne, de Wereldbank, de Verenigde Naties en de Europese Commissie dat de Oekraïense wederopbouw minstens tien jaar zou duren en 383 miljard euro zou kosten. Zopas is men begonnen met een update van die inschatting, die tegen de jaarwisseling klaar moet zijn. De Commissie heeft nu een steunpakket ten bedrage van 50 miljard aan subsidies en leningen voorgesteld. Of Oekraïne zulke leningen zal kunnen terugbetalen, is verre van zeker.

Voor dat steunpakket zullen de lidstaten de Europese zevenjarenbegroting (2021-2027) moeten herzien. Ook dat wordt midden december besproken, op wat een aartsmoeilijke Europese top belooft te worden. Door de coronapandemie, de oorlog in Oekraïne en de energiecrisis is de bodem van de Europese geldpotten al bijna in zicht. Heel wat lidstaten staan er niet voor te springen om de eigen schuldenputten met nieuwe bijdragen verder uit te diepen, zeker niet nu de weliswaar versoepelde Europese begrotingsregels binnenkort weer in werking moeten treden.

De Croo

‘Ik heb niet de indruk dat de Europese steun voor Oekraïne aan het afnemen is’, benadrukt Michel. Hoewel de lidstaten discussiëren over een nieuw sanctiepakket tegen Rusland lijkt het tegendeel waar. In een geënsceneerd telefoongesprek zei de Italiaanse premier Giorgia Meloni dat ‘we een moment naderen waarop iedereen begrijpt dat er een uitweg moet komen’. En in Duitsland moet de regering na een uitspraak van het Grondwettelijk Hof op zoek naar zestig miljard vers geld – middelen die de tweede grootste sponsor van Oekraïne niet zomaar aan de Oekraïense troepen en heropbouw kan schenken.

Bovendien is de aandacht voor de Oekraïense zaak de afgelopen weken aanzienlijk afgenomen door de oorlog tussen Israël en Palestina. Premier Alexander De Croo (Open VLD) en de Spaanse premier Pedro Sanchez werden ook voor deze reis uitgenodigd door Zelensky, maar de twee gaven er de voorkeur aan om vanaf woensdagavond het Midden-Oosten te bezoeken. Ook dat is een belangrijk toneel, erkent Michel. ‘Rusland hanteert een strategische pauze en lijkt te wachten tot de Europese Unie fouten maakt. We zijn het aan onze kinderen verplicht om niet in die Russische val te trappen’, aldus Michel.

Ook op het slagveld ziet het er voor Oekraïne niet goed uit. Het tegenoffensief is – op de recente successen nabij Kherson na – al een tijdlang een tegen-tegenoffensief van Rusland geworden. Oekraïne zit bijna zonder munitie en Europa kan zijn belofte om in 2023 een miljoen stuks artillerie aan Oekraïne te leveren niet inlossen. Tegelijkertijd heeft Rusland zopas voorgesteld om 40 procent van zijn begroting aan defensie en politie uit te geven. Reken daarbij de Amerikaanse verkiezingscampagne, waarin het America First-principe bij Republikeinen én Democraten centraal zal staan, en je beseft dat Oekraïne er niet zo best voor staat.