Een brexitakkoord onder de kerstboom? Het zou best kunnen.
We zijn er bijna, maar nog niet helemaal. Na elf maanden intensieve onderhandelingen ligt een overeenkomst tussen de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk over de brexit binnen handbereik. De grootste struikelblokken van de afgelopen maanden, waaronder eerlijke concurrentieregels en de afdwingbaarheid van de afspraken, zijn tien dagen voor de deadline zo goed als helemaal weggewerkt. ‘We werken aan het laatste duwtje’, vertelde Europees hoofdonderhandelaar Michel Barnier dinsdagnamiddag aan de internationale pers in Brussel. Kris Peeters (CD&V), lid van de brexitstuurgroep in het Europees Parlement, is optimistisch: ‘Ik verwacht ten laatste tegen vrijdag een akkoord.’
Uitstaand twistpunt blijft het visserijthema. De Britse regering heeft meermaals benadrukt dat ze zowel over de toegang van Europese vissersboten tot de exclusieve economische zone en de eigen wateren als over de visvangstquota wil kunnen beslissen. Aan Europese zijde vrezen de kuststaten op hun beurt dat ganse visserijgemeenschappen zullen verdwijnen wanneer de Britse regering de deur sluit. In die gevoelige context zijn de twee partijen al maandenlang op zoek naar een compromis. Dat is geen evidente opgave: ondanks de beperkte macro-economische waarde van de visserijsector is het dossier uitgegroeid tot de symbolische splijtzwam omdat de nationale regeringen aan beide kanten van het Kanaal hun hakken publiekelijk in het zand hebben gezet.
Jaarlijkse onderhandelingen?
Met minder dan tien dagen voor de deadline van een harde brexit bestoken het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie elkaar met voorstellen om de impasse te doorbreken. Londen stelt voor om de waarde van de Europese visvangst vanaf 2024 met 35 procent te verminderen. Maar het Britse voorstel omvat enkel grondsoorten zoals tong en schol – ook wel demersale vissen genoemd. In het voorstel zitten geen pelagische vissoorten zoals haring en makreel vervat, die van boven de bodem tot aan de oppervlakte bewegen. Over die categorie wil het Verenigd Koninkrijk namelijk jaarlijkse onderhandelingen blijven voeren. Ook de toegang van Europese vissers tot de zes- en twaalfmijlszone voor de kust kan voor de Britse regering niet door de beugel.
We moeten rekening houden met het beeld van kwade vissers dat zal opduiken wanneer we te veel toegevingen doen.
Voor de Europese lidstaten is dat echter onaanvaardbaar. Dat lieten onder meer Frankrijk, Nederland, Denemarken en België gisterenavond in een onderhoud met Barnier weten, naar verluidt met de volle steun van andere landen voor wie het dossier nauwelijks van belang is. De Unie wil slechts een vaste reductie van 25 procent voor alle soorten en dat na een tussenperiode van minstens zes jaar. ‘Ons voorstel is het maximaal haalbare. We moeten rekening houden met het beeld van kwade vissers dat zal opduiken wanneer we te veel toegevingen doen’, vertelt een aanwezige Europese diplomaat die bij de onderhandelingen betrokken is op voorwaarde van anonimiteit. Op dinsdagavond hebben de Britten nog niet op het Europese voorstel gereageerd.
Realpolitik
Op welke manier Brussel en Londen de komende dagen al dan niet tot een compromis komen, blijft afwachten. Zeker is wel dat de definitieve goedkeuring van een eventueel akkoord dit jaar niet meer mogelijk is. Het Europees Parlement heeft aangegeven dat het voor het einde van de maand niet meer in staat is om de teksten grondig te bestuderen en een speciale plenaire zitting in het leven te roepen. Daarom zijn de lidstaten van plan om een eventuele overeenkomst voorlopig in werking te laten treden, al zullen sommige nationale parlementen daar niet mee gediend zijn.
Ook het Europese halfrond kijkt met lede ogen toe: eenmaal het akkoord voorlopig in werking treedt, is het politieke zelfmoord om het vergelijk alsnog van tafel te vegen en chaos aan de grenzen te veroorzaken. ‘Dat is inderdaad een simpele kwestie van realpolitik‘, geeft Kris Peeters toe. ‘Maar Barnier heeft ons heel nauw bij het proces betrokken en we hebben er alle vertrouwen in dat hij de Europese belangen tot op het bot heeft verdedigd’, klinkt het gerustgesteld.
Bovendien betekent voorlopige inwerkingtreding ook dat het akkoord, althans officieel, enkel Europese bevoegdheden zal bevatten. Dat is een politieke keuze van de lidstaten met het oog op de gebrekkige tijd die nog rest. Want bij een gemengd akkoord moeten alle bevoegde nationale en regionale parlementen eerst hun fiat geven – een onhaalbare opgave op ruim een week tijd. Daarom zullen de lidstaten de gedeelde bevoegdheden eenmalig naar de Europese Unie delegeren zoals ook bij het Associatieakkoord tussen de Europese Unie en Kosovo gebeurde. Een bijkomende verklaring moet daarbij verduidelijken dat het inderdaad om een uitzonderlijke overdracht gaat.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
