De Britse premier Boris Johnson heeft maandagavond de vertrouwensstemming over zijn positie overleefd. Van de 359 Conservatieve parlementariërs stemden er 148 tegen de premier, te weinig om hem af te zetten. De stemming kwam er na het zogenaamde ‘partygate-schandaal’. Johnson zelf noemt het ‘een heel goed resultaat’.
Minstens 15 procent van de Conservatieve parlementsleden in het Lagerhuis hadden om deze stemming gevraagd. Daardoor moest het partijbestuur de motie van wantrouwen voorleggen aan de hele fractie. Een groep ontevreden partijgenoten wilde Johnson niet langer als partij- en regeringsleider en wilde hem vervangen. Aanleiding was de affaire ‘partygate’ waarin naar buiten kwam dat regeringsfunctionarissen in onder meer Downing Street en inclusief de premier zelf, het niet zo nauw namen met de lockdowns die de regering ter bestrijding van de pandemie had afgekondigd.
Een motie van wantrouwen overleven is doorgaans geen versterking van de politieke status van de premier. En al helemaal niet als de meerderheid beperkt, zoals nu: Johnson kreeg de steun van 58,8 procent van de eigen parlementsleleden. Zijn voorgangster Theresa May overleefde tijdens de brexitcrisis in 2018 een vertrouwensstemming met minder tegenstemmen dan Johnson nu: 133. Zes maanden na de stemming zag ze zich toch genoodzaakt op te stappen.
Waarnemers wijzen erop dat de uitkomst van de stemming aan de bovenkant van de verwachtingen van de rebellen liggen, die nooit hadden verwacht te winnen. Johnsons aanhangers hadden gehoopt op minder dan 100 rebellen. De BBC had vooraf voorspeld dat alles dat hoger was dan 133 tegenstemmen een belabberd resultaat zou zijn, en dat 150 tegenstemmen zouden leiden tot open rebellie, wellicht ook van zittende ministers. Met 148 tegenstemmen zit Johnson heel dicht bij dat kritische punt.
Hijzelf ziet het anders. In een korte reactie noemde Johnson het een ‘heel goed resultaat’.
Hij ontkende dat hij, zoals zijn voorgangster Theresa May in 2018, vleugellam zou worden na de vertrouwensstemming. Toen hij zich in 2019 kandidaat stelde voor de partijleiding en het premierschap haalde hij minder stemmen dan nu, zei hij.
De stemming (en onder verstaan ‘Partygate’), was volgens hem vooral iets wat de media interesseerde.
Nu hebben we de gelegenheid, aldus Johnson, om exclusief bezig te zijn met dingen die ertoe doen voor de bevolking, eenheid in de partij te vinden en maatregelen te nemen die de bevolking ten goede komen. Hij is ‘zeker niet geïnteresseerd’ in vervroegde verkiezingen, voegde hij nog toe.
Maar al meteen na de stemming waren er ook prominente partijleden die voorspelden dat Johnson niet lang zou kunnen aanblijven, en anderen die hun ontsteltenis toonden over de omvang van de rebellie.
‘De buik vol’
Oppositieleider Keir Starmer (Labour) zei in een reactie dat het publiek ‘de buik vol heeft van een premier die volop belooft maar nooit die beloftes waarmaakt’, die toestond dat ‘leugens en het breken van de wet in het hart van de regering’ is beland, en die ‘helemaal ongeschikt is voor het grote ambt dat hij uitoefent’.
‘Vanavond had de Conservatieve Partij een beslissing te treffen: wat ruggengraat tonen, of Boris Johnson ondersteunen’. De stemming ter ondersteuning van Johnson maakt duidelijk dat ‘Conservatieven geloven dat de Britten het recht niet hebben om eerlijke politici te verwachten’.
Volgens de huidige regels van de partij kan er binnen een jaar tijd geen nieuwe motie van wantrouwen tegen de premier worden ingediend. Behalve door ‘partygate’ verliezen de Conservatieven ook aanhang door de stijging van de kosten van levensonderhoud. Later deze maand zijn er tussentijdse verkiezingen voor twee parlementszetels die in handen zijn geweest van Conservatieven.
