‘Boris Johnson is populairder dan Jeremy Corbyn, maar niet veel’

Het is typerend voor deze Britse verkiezingen dat het electoraat niets kan zien om voor te stemmen, maar zijn stem zal uitbrengen teneinde de leider te frustreren waar ze de grootste hekel aan hebben, zegt Lia van Bekhoven.

In de jaren zeventig scoorde Heineken met een reclamecampagne die de gouden standaard zou worden voor tv-spotjes in het Verenigd Koninkrijk. Vermoeide agenten herwonnen energie en verliezende kaartspelers werden winnaars na een slok Nederlands bier want ‘Heineken verfrist de onderdelen waar andere bieren niet bij kunnen’.

In de huidige verkiezingscampagne werd Boris Johnson aangemerkt als de Heineken-kandidaat; de man die kiezers kon paaien die de Tories gewoonlijk links lieten liggen. Of rechts. Peilingen lijken Johnsons Heineken-effect te bevestigen. Met nog een week te gaan liggen de Tories nadrukkelijk voor op Labour. Maar dat is niet enkel aan BoJo te danken. ‘Wij hebben de mazzel dat onze tegenspeler de nutteloze Jeremy Corbyn is’, zegt een anonieme regeringswoordvoerder tegen The Times.

Stoke-on-Trent is een van die regio’s waarvan het gezegde wil dat de stemmen er niet geteld, maar gewogen werden. Welke kandidaat de Labourpartij er ook wegzette, hij won altijd. Daar zorgden de arbeiders in de aardewerk- en porseleinfabrieken wel voor. Gelegen tussen Birmingham en Manchester werden hier de kop en schotels van Wedgwood geboren. Sinds de industrie verdween, doet het district verwaaid en verwaarloosd aan. ‘Als ik het met een Amerikaanse stad moet vergelijken dan is het Detroit’, zegt regionaal verslaggever Joe Burns van de Stoke Sentinel.

Boris Johnson is populairder dan Jeremy Corbyn, maar niet veel.

Op een koude, natte novemberdag ben ik de enige in het plaatselijk cafe (thee aan 1,20 pond) die een mobiele telefoon hanteert. De overige klanten – vooral maar niet exclusief bejaard – lezen de plaatselijke krant. In 2016 stemde Stoke-on-Trent voor uittreden uit de EU. Het was de doodslag voor Labour. In een regio die voelt dat zijn problemen en aspiraties sinds het sluiten van de industrie door Londen genegeerd zijn, was brexit een stem tegen het politieke establishment en voor sociale vernieuwing. De weigerachtigheid van Labour om brexit enthousiast te steunen is, ‘een stem tegen de democratische wens van het volk’. Op 12 december zou Stoke wel eens het gat kunnen zijn in de rode muur van Noord-Engeland dat Johnson een meerderheidsregering oplevert.

Labourparlementariër Gareth Snel, dat naar goed Engels gebruik de straten afstruint om Labourkiezers te overtuigen op hem te stemmen, krijgt meerdere malen deur in het gezicht gesmeten. ‘Jij deugt, maar jouw leider niet’. ‘Ik heb mijn hele leven Labour gestemd, niet meer’. ‘Corbyn? Never’. De Labourleider wordt gezien als een zwakke partijaanvoerder in bezit van onaangepaste, links-extremistische ideeën. Er zijn dan ook weinig partijprominenten die hun leider verdedigen, laat staan aanprijzen. In de partijliteratuur kom je zijn naam niet tegen. Op de 15.000 pamfletten die de verkleumde Labouractivisten in Stoke North in de brievenbussen deponeren, doet de plaatselijke kandidaat er alles aan niet geassocieerd te worden met Corbyn.

Boris Johnson is populairder dan zijn grootste opponent maar niet veel. Als je de polls moet geloven is hij de minst geliefde nieuwe premier. Befaamd om zijn elastische verhouding met feiten, moet Johnson het hebben van zijn charme die in deze campagne te wensen overlaat. In de zeldzame tv-debatten waaraan hij meedoet, wordt de regeringsleider overstemd door hoongelach van het publiek als hij instemt met de constatering van de presentator dat de waarheid een groot goed is. De Britse regeringsleider bezit een Trumpiaanse neiging wensdenken te verwarren met realiteit. De premier is, in de woorden van zijn vroegere medewerker Nick Boles, ‘een dwangmatige leugenaar die ieder persoon met wie hij ooit iets had uit te staan, verraden heeft’.

De veertig nieuwe ziekenhuizen die Johnson kortgeleden beloofde? Creatief rekenwerk. In werkelijkheid zijn het er zes. De ‘meer dan 20.000 nieuwe agenten op straat’? Misleidend, sinds dat aantal door de Conservatieven het afgelopen decennium ontslagen werd. Maar is het erg? ‘Ik geloof niet wat Boris zegt’, zegt een middelbare vrouw bij de bushalte. ‘Ik vertrouw hem voor geen meter, maar hij is de beste kandidaat brexit uit te voeren’.

Johnson houdt vol dat brexit een fluitje van een cent is. ‘In de oven en klaar’, zegt hij. Of ‘er hoeft enkel water bij’. Zodra de kiezers hem Downing Street 10 teruggeven (met een meerderheid) kan uittreding worden uitgevoerd en hoeft er nooit meer over gepraat te worden. In de jargon van BoJo is brexit een taak waar je vanaf wil en geen revolutie die het VK zal veranderen. Brexit is het enige onderwerp van Johnsons campagne. En het enige onderwerp dat Corbyn wil vermijden. De socialistenleider heeft het liever over het vergroten van de rol van de staat inzake armoede en sociale ongelijkheid ongedaan te maken, dan over uittreding.

De weigering van de grote partijen open kaart te spelen met de kiezers, de moeite die ze zich nemen informatie te vervalsen en een meer dan gebruikelijke hoeveelheid fake nieuws uit te strooien, dragen bij aan een campagne waarin iedere peiling gewantrouwd wordt en iedere beleidsverklaring verdacht is. Het jaargetijde zal ook meespelen, maar kandidaten en kiezers zijn kribbig en gedesillusioneerd. In tv-studio’s en op straat worden politici uitgejouwd, hun manifesto’s geridiculiseerd. Het eerste betekenisvolle debat moet nog gehouden worden. Het is typerend voor deze verkiezingen dat het electoraat niets kan zien om voor te stemmen, maar zijn stem zal uitbrengen teneinde de leider te frustreren waar ze de grootste hekel aan hebben.