‘De Belgische F-16’s voor Oekraïne zijn too little, too late’

‘We moeten dringend meer wapens naar Oekraïne sturen’, schrijft Knack-hoofdredacteur Bert Bultinck. De beloftes van minister van Defensie Ludivine Dedonder (PS) aan president Volodymyr Zelensky zijn ontoereikend.

De tijd staat niet aan onze zijde, en zeker niet in Kiev. Na de verwoestende verrassingsaanval van Hamas op Israël kwam de opvallendste reactie dit weekend van de Poolse president Andrzej Duda. Zijn woorden waren een voorbeeld van hoe Oost-Europa de aanval – die dit weekend nochtans zowel met 9/11 als met Pearl Harbor werd vergeleken – toch net iets anders inschat dan het als vanouds bezadigde, bureaucratische Brussel. Terwijl de meeste Europese leiders zich beperkten tot strenge veroordelingen van Hamas zei Duda dat het voor Warschau noodzakelijk was om naar de gebeurtenissen in het Midden-Oosten te kijken door een Poolse bril. De slachting in Israël zou de blik van de wereld afwenden, weg van de oorlog in Oekraïne. ‘Er is geen twijfel dat dit een goede zaak is voor Rusland’, voegde hij er nog aan toe.

De Pool heeft een punt. Als Duda nerveus klinkt, dan is dat niet alleen omdat er komend weekend in zijn land verkiezingen zijn, die ook voor Brussel cruciaal zijn. Er zijn ook nogal wat tekenen dat de westerse steun voor Oekraïne begint te verflauwen, en Warschau ziet Rusland liever niet aan de winnende hand. Om met het belangrijkste te beginnen: in Washington werd tien dagen geleden het miljardenbudget voor nieuwe steun – militaire en andere hulp – geschrapt onder Republikeinse druk. De Republikein Mitch McConnell, paradoxaal genoeg een oude vijand van de Democraten, had er al maanden geleden voor gewaarschuwd: de extreemrechtse fractie in zijn eigen partij moest en zou het geld tegenhouden. En zo geschiedde. Het was de prijs die de Democraten moesten betalen om de begroting erdoor te krijgen en de sluiting van de overheidsdiensten te vermijden.

De Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken noemde het nog een ‘incident’ eerder dan een ‘systemische verandering’, maar de geblokkeerde miljarden zijn en blijven een streep door de rekening van zijn president Volodymyr Zelensky. Bovendien is de steun in Amerika ook bij de bredere bevolking aan het afkalven. In een peiling in september, zo gaf The Financial Times dit weekend mee, stemde 63 procent nog voor, maar dat is 16 procent minder dan anderhalf jaar geleden. Van de Amerikanen die Republikeins stemmen wil amper de helft nog miljarden sturen naar Zelensky. En dat zijn dan nog de gunstigste peilingen. Als Donald Trump volgend jaar opnieuw president zou worden, kan het aan het Oekraïense front plots heel snel fout gaan.

Europa sleept – zal het iemand nog verbazen? – nog meer met de voeten. ‘We hebben het recht niet om moe te zijn’, zei de Franse president Emmanuel Macron afgelopen vrijdag nog op de top van de Europese Politieke Gemeenschap in Granada. De Estse premier Kaja Kallas klonk al iets minder fit: we mogen de Russen niet tonen dat we moe zijn, zei ze. Zelensky dankte in een video achteraf onder meer Italië, Spanje en Frankrijk voor de beloofde luchtafweersystemen, maar nieuwssite Politico tekende droogjes op dat die leveringen aan het einde van de top niet door de betrokken landen werden bevestigd. De Duitse bondskanselier Olaf Scholz, die soms het wereldrecord ‘nadenken over steun voor Oekraïne’ lijkt te willen breken, kwam na rijp beraad tot het besluit dan toch geen Taurus-raketten te sturen, om ‘een escalatie van de oorlog’ te vermijden. Wat als de Amerikaanse steun voor Oekraïne écht zou terugvallen? Dan ziet het er niet goed uit. De Hoge Vertegenwoordiger van de EU, Josep Borrell, zei in Granada simpelweg dat Europa het gat dat de Verenigde Staten achterlaten niet kan vullen.

We moeten dringend meer wapens naar Oekraïne sturen, en wel zo snel mogelijk. Het ongeduld en zelfs de woede van de Oekraïense regering is volstrekt begrijpelijk, zo schreef de Duitse auteur Navid Kermani eind vorige maand in Die Zeit. Terwijl we Zelensky ondankbaarheid verwijten als hij te hard aandringt, blijven we zelf de impasse in stand houden. ‘De westerse wapenleveringen zijn te weinig om te leven en te veel om te sterven’, aldus Kermani. Hoe langer het duurt, hoe minder het besef doordringt dat Oekraïne ook onze vrijheid aan het verdedigen is. Dat speelt in de kaart van Rusland, maar ook van China en de Verenigde Staten, die het niet erg vinden dat het economische superblok het lastiger krijgt.

Het is gênant dat de Franse president, nochtans niet de slechtste strateeg die we vandaag in Europa hebben, moet zeggen dat we niet moe mogen zijn. Die vermoeidheid is niet eens echt, het is niet meer dan mediavermoeidheid, ook wel bekend als verveling, Facebook-ennui.

Dat onze minister van Defensie Ludivine Dedonder (PS) deze ochtend F-16’s beloofd heeft aan Zelensky, ter gelegenheid van zijn blitzbezoek aan België, is een teken aan de wand. België wil wel iets doen, maar niet te veel en niet te snel. De vliegtuigen kunnen pas tegen 2025 naar Kiev worden gestuurd. Ook dat past in hetzelfde verhaal: te weinig hulp om te winnen, te veel hulp om te verliezen. De Belgische F-16’s voor Oekraïne zijn too little, too late. Voor de nabestaanden van elke Oekraïense soldaat die vandaag sterft aan het front is de Europese lichtzinnigheid onbegrijpelijk. Voor Europa zelf is het van een grensverleggende naïviteit.