‘Als Italië de weg van Hongarije opgaat, is dat een groot probleem’

De val van Mario Draghi stortte Italië op een slecht moment in een politieke crisis. Wordt de radicaal-rechtse Giorgia Meloni na de verkiezingen van 25 september de nieuwe premier?

Italië herdenkt in oktober de honderdste verjaardag van de Mars op Rome, die Benito Mussolini in 1922 aan de macht bracht. De kans is groot dat het land dan door Giorgia Meloni wordt geleid, die door sommigen min of meer als een politieke erfgename van de duce wordt gezien. Meloni leidt de radicaal-rechtse partij Fratelli d’Italia, die als enige niet aan de eenheidsregering van Mario Draghi deelnam. Dat legt haar geen windeieren: peilingen leren dat ze op 25 september de grootste partij van Italië wordt. Groter ook dan haar radicaal-rechtse rivaal, de Lega van Matteo Salvini. Samen met die Lega en Forza Italia van Silvio Berlusconi vormen de Fratelli een rechts blok dat samen wil besturen. Ze zouden bij elkaar nu genoeg stemmen behalen voor een meerderheid in het parlement. Als de leider van de grootste partij dan premier mag worden, verhuist Meloni naar het Palazzo Chigi in Rome.

Als Italië de weg van Hongarije opgaat, is dat een groot probleem.

Giorgia Meloni stapte in de politiek in de jeugdbeweging van de Movimento Sociale Italiano (MSI), de partij die in 1946 werd opgericht om op het gedachtegoed van Mussolini te bouwen. De vraag hoe uiterst rechts Meloni vandaag nog is, wordt een issue in de campagne die zich op gang trekt. Veel stemmen zeggen dat een regering die door Meloni zou worden geleid de meest rechtse wordt in de recente Italiaanse geschiedenis, zonder daarom fascistisch of neofascistisch te zijn. Er vonden in haar partij zeker mensen een plek die de erfenis van de duce en zijn ideeën genegen zijn, maar zelf zegt ze daarover dat er bij Fratelli d’Italia geen ruimte is voor nostalgie.

De ontwikkelingen worden ook buiten Italië nauwlettend gevolgd. Van Salvini en Berlusconi is bekend dat ze, op z’n minst, op goede voet staan met Vladimir Poetin. Een rechtse Italiaanse regering zou daarom zeker met meer sympathie voor Moskou naar de oorlog in Oekraïne kijken. Europa is bang voor economische turbulentie, na de periode van stabiliteit onder Draghi. Bovendien leunt het populistische nationalisme van Meloni erg nauw aan bij de aanpak van Viktor Orban in Hongarije. Orban toont aan dat het niet klopt dat de verplichtingen die een lidstaat van de Europese Unie heeft geen ruimte laten voor politieke avonturen. Als Italië de weg van Hongarije opgaat, is dat een groot probleem.

Maar het gaat straks in de stembus toch minder om de strijd tussen democratie en autocratie dan om de koopkracht van de mensen. Meloni doet er ook haar voordeel mee dat de migratiedruk in Europa weer toeneemt. Ze hield prompt een pleidooi voor een blokkade op zee om migrantenbootjes van de Italiaanse kusten weg te houden. Een onlinepamflet van de Fratelli toont precies waar de partij voor staat: het laat een foto zien van enkele jonge, witte mensen gehuld in een Italiaanse vlag. De partij gebruikt ook nog altijd de tricolore vlam, het oude logo van de MSI. Voor wie echt afstand wil nemen van het verleden is het vreemd om precies dat logo te behouden.