Het moet gedaan zijn met toestellen die gebouwd zijn om het snel te laten afweten of bij defect onherstelbaar te zijn. Dat vindt het Europees Parlement. ‘Vooral Apple is kampioen in niet-duurzame producten.’
Een smartphonebatterij die het na een jaar laat afweten. Een schaarse gloeilamp die plots uitvalt, zonder aanwijsbare reden. Tegenslag, dacht u. Mogelijk, maar in de meeste producten, van auto’s tot elektrische huishoudapparaten, van computers tot tandenborstels, zit ‘geplande veroudering’.
Bij Apple zijn alle onderdelen gesoldeerd. Dat maakt herstelling zo goed als onmogelijk.
Het Europees Parlement is deze bewuste sabotage beu, net zoals de Europeanen zelf. De Eurobarometer van 2014 stelt vast dat 77 procent van de Europeanen herstelling van hun apparaten verkiezen boven nieuwkoop, 92 procent wil dat de gebruiksduur uitdrukkelijk vermeld staat op het product. Bovendien zijn de verbruikers zelf bijzonder ongerust en wantrouwig. Een Frans onderzoek wijst uit dat 92 procent van de Fransen vrezen of overtuigd zijn dat apparaten gemaakt worden om snel kapot te gaan.
De Fransman Pascal Durand (Groene-VEA) heeft een initiatiefrapport ingediend. Durand vraagt de Europese Commissie om minimale sterktenormen vast te leggen. Hij wil ook een (vrijwillig) Europees keurmerk en gebruikerstellers voor witgoed. Verder prijst hij de Benelux omdat zij als eerste de geplande veroudering van elektrische apparaten aan banden legt. In 2012 eiste de Belgische Senaat bijvoorbeeld dat de levensduur van energieverbruikende producten op het label vermeld werd. Durands rapport kreeg unanieme steun in de Commissie Binnenmarkt en Verbruikersbescherming. Ook andere Commissies onderschreven het rapport zonder tegenstem.
Marc Tarabella (PS-S&D) neemt geen blad voor de mond. Hij beschuldigt specifiek Apple, Microsoft, Samsung en consorten van schandalige praktijken. ‘Vooral Apple behoort tot de kampioenen bij de aanmaak van niet-duurzame producten. Alle onderdelen zijn gesoldeerd. Dat maakt herstelling zo goed als onmogelijk. De laatste computer van Microsoft of de gsm van Samsung zijn een regelrechte ramp’.
Het gesjoemel met de software en het gebrek aan vervangingsonderdelen brengen de reparatiesector in nauwe schoentjes. ‘Dergelijke bijgewerkte producten zouden niet in de handel mogen komen’, stelt Durand. Hij heeft ook oog voor de herstellers, want ‘dat zijn vooral microbedrijfjes en KMO’s, die door de complexiteit van de bijgewerkte onderdelen hun prijzen te hoog moeten leggen.’
Gevolg: de klad zit in de sector. ‘In Duitsland zijn op één jaar tijd 13 procent van de de herstellingswinkels voor radio en tv dichtgegaan. In Polen zijn de voorbije twee jaar 16 procent de herstellers gestopt’.
Zeldzame grondstoffen
Test-Aankoop heeft weet van 6.207 klachten. Smartphones (14,3 procent), printers, wasmachines en koffiezetmachines voeren de lijst van vroegtijdig uitvallen aan. De Europese Verbruikersorganisatie BEUC wil het zelfs niet over bewuste productvervalsing hebben. Pauline Constant: ‘Of niet-duurzame producten al dan niet bewust (door snelle slijtage) zo worden gemaakt, dat doet niet ter zake, in de mate dat verbruikersbescherming en milieubeheer in het geding zijn. Het breekpunt is dat de levensduur van een product niet beantwoordt aan de verwachtingen van de verbruikers noch aan wat technisch mogelijk en haalbaar is op een rendabele manier’.
Als je ziet dat Umicore tot twintig zeldzame grondstoffen uit smartphones kan halen, dan zitten we op de goeie weg.
Bart Staes (Groen/Groenen-VEA) wil uitdrukkelijk af van wegwerptoestellen. ‘Deze wegwerpmentaliteit is niet langer houdbaar. Ze is niet alleen nefast voor het milieu, maar ook sociaal en economisch kunnen we de gevolgen niet langer negeren. Vandaag verbruikt de gemiddelde Europeaan 43 kilo grondstoffen per dag. Dat is de helft meer dan dertig jaar geleden. Per persoon produceert hij 14 kilo elektronisch en elektrisch afval per jaar’.
Mark Demesmaeker (N-VA-ECR), schaduwrapporteur voor het afvalpakket, is het daar mee eens. ‘Het sluit aan bij ons kringloopmodel, waarin Vlaanderen pionier en koploper is in de EU. Wij mikken nu op 7 kilo herbruikbare goederen per hoofd, de eerste doelstelling van 5 kilo hebben we vlot gehaald. Toestellen moeten we van in de ontwerpfase opvolgen, zodat ze langer kunnen leven en onderdelen makkelijk te vervangen zijn. Er zit ook een economisch aspect aan vast, namelijk het herwinnen van zeldzame grondstoffen. Die zijn heel duur bij ons, omdat we ze moeten invoeren. Maar als je ziet dat Umicore tot twintig van die grondstoffen uit smartphones kan halen, dan zitten we op de goeie weg’.
Verbruiker betrekken
Zweden gaat nu wellicht het verst. Dit jaar is de BTW op schoenen, textiel en fietsen er gehalveerd, van 25 naar 12 procent. De arbeidskosten bij de herstelling van witgoed zijn voor 50 procent aftrekbaar van de persoonsbelasting. Er komt ook een taks op moeilijk te recycleren of te herstellen materialen.
Het blijft natuurlijk dweilen met de kraan open zolang er geen Europese richtlijn komt. ‘Het blijft balanceren tussen competitiviteit en ecologie, al moedigt het rapport eerder aan dan dat het verbiedt of straft’, besluit Staes. ‘We moeten vooral de verbruiker erbij betrekken en op de bijsluiter hersteltips meegeven’.
Het rapport gaat nu naar de Europese Commissie, die door de unanieme steun onder druk komt te staan om er iets mee te doen. Ze zal waarschijnlijk rond september een beslissing nemen, waarna de tekst opnieuw naar het parlement gaat.
Europese Unie
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
